ಅನಾಥವಾದ ಅಕಾಡೆಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಗರಬಡಿದ ಕನ್ನಡದ ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಜಗತ್ತು

ಸುಮಾರು ಆರು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ನನ್ನೂರಾದ ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೊಂದರಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದೆ. ಆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕøತಿ ಇಲಾಖೆಯ ಮಾಜಿ ನಿರ್ದೇಶಕರೊಬ್ಬರು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕತಿಯ ಶ್ರೇಯೋಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ  ಕರ್ನಾಟP ಸರ್ಕಾರವುÀ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸುಮಾರು ಇನ್ನೂರ ಮೂವತ್ತು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ವ್ಯಯ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಹೇಳಿಕೊಂಡರು. ಜೊತೆಗೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯಗಳಾದ ತಮಿಳುನಾಡು, ಕೇರಳ, ಆಂಧ್ರ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಹಣದ ಅಂಕಿ ಅಂಶವನ್ನು ನೀಡಿ, ಯಾವ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೂ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕøತಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಅನುದಾನದ ಮೊತ್ತ ಮುವತ್ತೈದು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ದಾಟುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತಾ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಈ ಸಾಧನೆ ಅನನ್ಯವಾದುದು ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದರು.

ರಾತ್ರಿ ಊಟ ಮಾಡುವಾಗ ಕೆಲವು ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ನಾನು, ಸರ್ಕಾರ ಇಷ್ಟು ಅಗಾಧವಾಗಿ ಅನುದಾನ ನೀಡುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ನನ್ನದೇನೂ ಅಭ್ಯಂತರವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಇದರಿಂದ ಕನ್ನಡದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಆಗಿರುವ ಅಥವಾ ಆಗುತ್ತಿರುವ ಲಾಭವಾದರೂ ಏನು? ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆ ಕಚ್ಚುವುದರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಕರ್ನಾಟಕದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಕನ್ನಡ ಶಾಲೆಗಳು ಮುಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಅವರಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಅನುದಾನದಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕತಿಗೆ ನೆರವಾಗುವುದರ ಬದಲು ಕನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಭೂ ಮಾಫಿಯಾ, ಲಿಕ್ಕರ್ ಮಾಫಿಯಾ, ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮಾಫಿಯಾ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಮಾಫಿಯಾವೊಂದು ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ತಲೆ ಎತ್ತಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು ಎಂದು  ನಿಷ್ಠುರವಾಗಿ ನಾನು ನುಡಿದಾಗ ಕೆಲವರಿಗೆ ಕಸಿವಿಸಿಯಾಯಿತು. ಏನನ್ನೂ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸದೆ  ನಕ್ಕು ಸುಮ್ಮನಾದರು.

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅದೊಂದು ಕಾಲವಿತ್ತು. ಕುವೆಂಪು, ಕಾರಂತರು, ಮೇರು ಕಲಾವಿದರಾದ  ರಾಜಕುಮಾರ್, ಅಥವಾ ಜಿ.ಎಸ್. ಶಿವರುದ್ರಪ್ಪ, ಲಂಕೇಶ್, ತೇಜಸ್ವಿಯಂತಹವರು ಸರ್ಕಾರದ ನಡಾವಳಿಗಳ ಕುರಿತು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿದರೆ ಸಾಕು, ಇಡೀ ನಾಡು ಅವರತ್ತ ತಿರುಗಿ ನೋಡುತ್ತಿತ್ತು. ಸರ್ಕಾರ ಅತ್ಯಂತ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಅಂತಹವರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗ ಅಂತಹ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುವ ನೈತಿಕತೆ ಇರುವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಥವಾ ಸಾಂಸ್ಕøತಿಕ ಲೋಕದ ದಿಗ್ಗಜರನ್ನು ಮತ್ತು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯುಳ್ಳ ಸರ್ಕಾರ ಅಥವಾ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು  ಹುಡುಕಿದರೂ ಸಿಗದಂತಹ ಅರಾಜಕತೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಾವಿದ್ದಿವಿ. ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕøತಿಕ ಲೋಕದ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಅನೈತಿಕ ಸಂಬಂಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೋಕವು ಪಂಚೇದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಅಂತಹ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ,  ಕಳೆದ ಆರು ತಿಂಗಳಿಂದ ಖಾಲಿಬಿದ್ದಿರುವ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಕುವೆಂಪು ಭಾಷಾ ಭಾರತಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ಕನ್ನಡ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಜಾನಪದ ಅಕಾಡೆಮಿ ಹೀಗೆ ಅರ್ಧ ಡಜನ್ ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಕಾಡೆಮಿಗಳು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಿಲ್ಲದೆ, ಸದಸ್ಯರಿಲ್ಲದೆ, ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಯಾವುದೇ ಸರ್ಕಾರವು  ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಕತಿಯ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಉದಾರವಾಗಿ ಅನುದಾನ ನೀಡುವುದು ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಯಲ್ಲ, ಕೊಟ್ಟ ಹಣ ಸರಿಯಾಗಿ ವಿನಿಯೋಗವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಅಥವಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಲೋಕ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳ್ಳದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ನೈತಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಕೂಡ ಇರುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬದಲಾದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರುಗಳು, ಸದಸ್ಯರು ಬದಲಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ಯಾವ ನಿಯಮವೂ ಇಲ್ಲ. ಕಲಾವಿದರು, ಬರಹಗಾರರು, ಯಾವುದೇ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಲ್ಲ. ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಕಲೆಗಳಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಲೇಪನವಿರಬಾರದು. ಐದು ವರ್ಷದ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅಕಾಡೆಮಿಗಳು ಕ್ರಿಯಾ ಶೀಲವಾಗಿದ್ದು, ಇನ್ನುಳಿದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಅನಾಥವಾಗಿರುವುದು ಯಾರಿಗೂ ಶೋಭೆ ತರುವಂತಹದ್ದಲ್ಲ.

ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರವೀಂದ್ರ ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದ ಬಳಿಯ ಕನ್ನಡ ಭವನದ ನೆಲ ಮಹಡಿಯ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕತಿ ಇಲಾಖೆ ಕಚೇರಿಗೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರೆ ಸಾಕು, ಯಾವುದೋ ಜಾತ್ರೆಗೆ ಇಲ್ಲವೆ, ಸಂತೆಗೆ ಕಾಲಿಟ್ಟ ಅನುಭವವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಬರುವ ಅನುದಾನಕ್ಕಾಗಿ, ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರರಿಂದ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತದೆ.  ಒಂದು ನಿರ್ದೇಶಕ ಹುದ್ದೆಯ ಕೆಳಗೆ ಮೂರು ಜಂಟಿ ನಿರ್ದೇಶಕ ಹುದ್ದೆಗಳಿವೆ. ಪ್ರತಿ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕøತಿ ಇಲಾಖೆಯ ಒಬ್ಬರು ಅಥವಾ ಇಬ್ಬರು ಉಪ ನಿರ್ದೇಶಕರಿದ್ದಾರೆ. ಮೂವರು ಜಂಟಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನಡೆಯುವ ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಉತ್ಸವಗಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ನೀಡಲಾಗುವ ಅನುದಾನ ಕುರಿತಂತೆ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಿದೆ. ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿಗೆ ಆಡಳಿತ, ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡುವ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಪಂಪ, ಕನಕ, ಬಸವ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಹೀಗೆ ಹಲವು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು ಹಂಚಿ ಹೋಗಿವೆ. ಇವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಇರುವ  ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳ ಅನುದಾನ, ನಿರ್ವಹಣೆ, ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಮತ್ತು ಜಂಟಿ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮೇಲಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೂ ಕಛೇರಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಲೇಖಕರು, ಕಲಾವಿದರು ಇವರನ್ನು ಸಂಭಾಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೈರಾಣಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಇಂತಹ ಒಂದು ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಲೆ, ಸಂಗೀತ, ನಾಟಕ ಇವುಗಳ ಕುರಿತು ಕೇವಲ ಅಭಿರುಚಿ ಇದ್ದರೆ ಸಾಲದು, ಅಪಾರವಾದ ಒಳನೋಟವಿರಬೇಕು. ಈ ನಾಡಿನ ದುರಂತವೆಂದರೆ, ಎಂ.ಪಿ. ಪ್ರಕಾಶ್ ರವರಂತಹ ಒಬ್ಬ ಸಜ್ಜನ ರಾಜಕಾರಣಿಯನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ, ಈವರೆಗೂ  ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕøತಿ ಇಲಾಖೆಗೆ ಒಬ್ಬ ದಕ್ಷ ಸಚಿವರನ್ನು ನಾವು ನೋಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಇಲಾಖೆಗೆ ಅಂತಹ ದಕ್ಷ ಸಚಿವರಿದ್ದರೆ, ಇಂದು ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ತಲೆ ಎತ್ತಿರುವ ಸಾಹಿತಿ, ಕಲಾವಿದರ ಹೆಸರಿನ ಸ್ಮಾರಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳು ಹಿರಿಯ ಸಾಹಿತಿಗಳ ವೃದ್ಧಾಶ್ರಮಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರದ ಪಾಲಿಗೆ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕತಿ ಇಲಾಖೆ ಎಂದರೆ, ಸಾಹಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ಭಿಕ್ಷೆ ನೀಡುವ ಘಟಕ ಎಂಬ ಮನೋಭಾವ ಇದ್ದಂತಿದೆ. ಅದರಂತೆ ಲೇಖಕರು ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರು ಸಹ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕಿವಿ ಹಿಂಡಿ ನಿಷ್ಟುರವಾಗಿ ಹೇಳುವ ಮಹನೀಯರಿಗಾಗಿ ನಾವೀಗ ಎದುರುನೋಡುವಂತಹ ಸ್ಥಿತಿ.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಕಲೆ ಇವುಗಳಿಗೆ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಮಹನೀಯರಾದ ಕುವೆಂಪು, ಶಿವರಾಮಕಾರಂತರು, ಮಾಸ್ತಿ, ಪು.ತಿ.ನ. ಕೆ.ಎಸ್. ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ, ವಿ.ಕೃ.ಗೋಕಾಕ್, ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು, ಬಸವರಾಜ ಕಟ್ಟಿಮನಿ, ಗಳಗನಾಥರು, ಸಂಗೀತ ದಿಗ್ಗಜರಾದ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಮನ್ಸೂರ್, ಬಸವರಾಜ ರಾಜಗುರು, ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್, ಹೀಗೆ ನಾಡಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಅನೇಕ ಮಹನೀಯರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಿ, ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗೆ ಹನ್ನೆರೆಡು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ಅನುದಾನವನ್ನು ನಿಗದಿ ಪಡಿಸಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ  ಆಯಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಂಸ್ಕತಿ ಇಲಾಖೆಯ ಉಪನಿರ್ದೇಶಕನನ್ನು ಸದಸ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯನ್ನಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಿ ಕೈ ತೊಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಈ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗುವವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕೆಂದು  ಅವಧಿಯನ್ನು ನಿಗದಿ ಪಡಿಸಿಲ್ಲ. ಇದಲ್ಲದೆ ಕಳೆದ ಎಂಟತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಹಲವು ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ತಾವು ಪಡೆದ ಅನುದಾನದ ಬಗ್ಗೆ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಲೆಕ್ಕ ಪತ್ರದ ವರದಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಕೇಳುವ ಗೋಜಿಗೆ ಸರ್ಕಾರವೂ ಹೋಗಿಲ್ಲ. 

ಕಳೆದ ಎಂಟು-ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ, ಅಷ್ಟೇಕೆ? ಆರಂಭದ ದಿನಗಳಿಂದಲೂ  ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಂದಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯರುಗಳು ಜೀವಾವಧಿ ಟ್ರಸ್ಟಿಗಳಂತೆ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಅಥವಾ ಸದಸ್ಯರ ನಿಧಾನನಂತರ ಮಾತ್ರ ಹುದ್ದೆಗಳು ಖಾಲಿಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಅನೇಕ  ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೂ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ವಾಸಿಸುವ  ಸ್ಥಳಗಳಿಗೂ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ.. ಪಾಟೀಲ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿರುವ ವಿ.ಕೃ.ಗೋಕಾಕ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಇರುವುದು ಹಾವೇರಿಯಲ್ಲಿ. ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರದಲ್ಲಿ. ಟ್ರಸ್ಟ್ ಆರಂಭವಾದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರು ಹಾವೇರಿಯ ಟ್ರಸ್ಟ್  ಕಛೇರಿಗೆ ಹೋದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಲ್ಲ. ವಿ.ಕೃ. ಗೋಕಾಕರ ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಹೋಗಿದ್ದನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ, ಗಾಲಿ ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಓಡಾಡುವ ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರ ಮನೆಗೆ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಹಾವೇರಿಯಿಂದ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಸಭೆ ನಡೆಸಿಹೋಗುವುದಕ್ಕೆ ನಾನೇ ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದೀನಿ. ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕವಿಗಳಾದ ಪು.ತಿ.ನ. ಹಾಗೂ ಕೆ.ಎಸ್. ನ. ಇವರುಗಳ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಕಚೇರಿಗಳಿರುವುದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಸದಸ್ಯರು ಇರುವುದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ, ಅವರುಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿತರಣೆಯಾಗುವುದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ. ಆದರೆ,   ಹುಟ್ಟೂರುಗಳಾದ ಮೇಲುಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಕಿಕ್ಕೇರಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕವಿಗಳ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಲಿ, ಹುಟ್ಟಿದ ಮನೆಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಕುರಿತಾದ ಕಾಳಜಿಯಾಗಲಿ ಏನೂ ಇಲ್ಲ. ಬಹುತೇಕ ಟ್ರಸ್ಟ್‍ಗಳು ಸಂಪ್ರದಾಯನಿಷ್ಠ ಬ್ರಾಹಣರು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವ ಶ್ರಾಧ್ಧದ ರೂಪದಲ್ಲಿ  ತಮಗೆ ಬೇಕಾದವರಿಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮಾಡಿ  ಕೈ ತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದೆಯೋ ಅಂತಹ  ಮಹನೀಯರ  ಜೀವನ, ಸಾಧನೆ ಕುರಿತು ರಾಜ್ಯದ ವಿವಿಧ ನಗರ ಅಥವಾ ವಿ.ವಿ.ಗಳಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸ ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಆಸಕ್ತಿ ಯಾರಿಗೂ ಇದ್ದಂತಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ,  ಈ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿರುವ ಮಹನೀಯರೆಲ್ಲಾ  ಸರಾಸರಿ 70 ವರ್ಷದಿಂದ 98 ವರ್ಷಗಳ ನಡುವಿನ ವೃದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಗಳು ಒಂದು ರೀತಿಯ  ಸಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರ ವೃದ್ಧಾಶ್ರಮಗಳಂತೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿವೆ, ಇವುಗಳಿಗೆ ಸರ್ಕಾರ ಅಥವಾ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕøತಿ ಇಲಾಖೆಯು. ಅಕಾಡೆಮಿಗಳಿ ಇರುವಂತೆ ನಿಂiÀiಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿ, ಹೊಸ ಕಾಯಕಲ್ಪ ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು ಒಳಿತು.

ಇಂತಹ ಉದಾರವಾದ ಹಣದ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಒಂದು ಶತಮಾನದ ಇತಿಹಾಸವಿರುವ ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಈಗ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬದಿಗಿರಿಸಿ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳೆಂಬ ಜಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ಉದ್ಯಮವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳ ಪ್ರಕಟಣೆ, ಉಪನ್ಯಾಸಗಳು, ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣಗಳು ಇವುಗಳನ್ನು ಬದಿಗಿಟ್ಟು, ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ನಡೆಸಬೇಕಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಿದ್ಧತೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬೊಧಿಸುವ ಕುರಿತು ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಯಾವೊಂದು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರಲಾಗದ ಅಥವಾ ಭಾಷೆಯ ಕುರಿತಂತೆ ಜನಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಲಾಗದ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, “ ಯಾರದೋ ರೊಕ್ಕ, ಯಲ್ಲಮ್ಮನ ಜಾತ್ರಿ ಉಘೇ ಉಘೇ” ಎಂಬಂತೆ ಹುಡಿ ಹಾರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ನಿರತವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಸಂಸ್ಕತಿ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆಗಳ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವ ಭವನಗಳು ಸ್ಥಿತಿಯಂತೂ ಹೇಳ ತೀರದಂತಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನವೀಕರಣ ಅಥವಾ ರಿಪೇರಿ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಲೋಕೋಪಯೋಗ ಇಲಾಖೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಹಣ ತಂದುಕೊಡುವ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಗಳಾಗಿವೆ. ನವೀಕರಣದ ನಂತರ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಅಥವಾ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಸ್ಕತಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟಂತೆ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೂ ದಕ್ಕದ ಹಾಗೆ ಇವುಗಳ ದರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧಾರವಾಡದ ಕಲಾ ಭವನದ ಬಾಡಿಗೆ ದರವನ್ನು 8 ಸಾವಿರ ದಿಂದ  52 ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗೆ ಏರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕನ್ನಡ ಭವನದ ದರವನ್ನು ಏಕಾಏಕಿ 22 ಸಾವಿರಕ್ಕೆ ನಿಗದಿ ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ದುಬಾರಿ ಬಾಡಿಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆಸುವವರು ಯಾರು? ಇದಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕತಿ ಇಲಾಖೆ ಉತ್ತರ ನೀಡಬೇಕು. ಇದು ಇವೊತ್ತಿನ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕತಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಕಥೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಥೆ ಎರಡೂ ಆಗಿದೆ.

( ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ “ಜಗದಗಲ” ಅಂಕಣ ಬರಹ)

ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ : ಸಾಂಸ್ಕಂತಿಕ ರಾಜಕಾರಣದ ಸಮರ್ಥ ಅನಾವರಣ

ಕನ್ನಡದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಸ್ಕಂತಿ ಚಿಂತಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಡಾ.ನಟರಾಜ್ ಬೂದಾಳು ಅವರ “ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ” ಕೃತಿಯು ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮಹತ್ವದ ವಿದ್ವತ್‍ಪೂರ್ಣ ಅಧ್ಯಯನ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ತತ್ವ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗೆ, ನಾಗಾರ್ಜುನ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಕುರಿತ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ನಾಡಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಜನಪದರ ಎದೆಯೊಳಗೆ ದಾಖಲಾಗಿರುವ ಅಲಿಖಿತ ಪಠ್ಯಗಳಾದ ತತ್ವಪದಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿಟ್ಟಿರುವ ನಟರಾಜ ಬೂದಾಳರು ಸತತ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲದ ತಮ್ಮ ವಸ್ತು ನಿಷ್ಠ ಅಧ್ಯಯನದ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಇದೀಗ ನಮ್ಮ ಎದುರುಗಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಹಂಪಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗಿರುವ ಈ ಕೃತಿಯು ಕನ್ನಡದ ದೇಶಿ ಚಿಂತನೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಕನ್ನಡದ ಬೌದ್ಧಿಕ ಜಗತ್ತನ್ನು ತಮ್ಮ ಚಿಂತನೆಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಡಾ. ಡಿ.ಆರ್. ನಾಗರಾಜು ಅವರ ನಂತರ ಮುಂದುವರಿದ ದೇಸಿ ಚಿಂತನೆ ಶೋಧ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾದ ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ದಿವಂಗತ ಡಿ.ಆರ್. ನಾಗರಾಜು ಅವರ “ ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಶೈವ ಪ್ರತಿಭೆ” ಕೃತಿಯ ಮುಂದುವರಿದ ಚಿಂತನೆಯ ಭಾಗವೆಂದು  ಧಾರಾಳವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಉತ್ತರದ ಸಂಸ್ಕøತ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಭಾರತೀಯ ಇತರೆ ಭಾಷೆಗಳ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಬಹಳ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕøತ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಮೀಮಾಂಸೆಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಾದ ತಮಿಳು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಹಿಡಿದು, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ನಮ್ಮದೇ ಆದ ಪರಿಕರಗಳು ಅಥವಾ ಮಾನದಂಡಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ,  ಉತ್ತರದ ಸಾಂಸ್ಕøತಿಕ ರಾಜಕಾರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆಗಳ ಕುರಿತಾದ ಕೀಳರಿಮೆಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದಾಗಿ ನಾವಿನ್ನೂ ಸಂಸ್ಕಂತದ ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ನೆರಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ  ಹೊಸಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು  ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಟರಾಜ ಬೂದಾಳು ಕನ್ನಡಿಗರ ಮುಂದಿರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಲೇಖಕರೇ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ “ ಮೀಮಾಂಸೆಯೆಂಬುದು ಮೂಲತಃ ಲೋಕವನ್ನು ನೋಡುವ ಕಣ್ಣು, ಬದುಕುವ ಜಗತ್ತನ್ನು ಬದುಕಿನ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಅದರ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಕ್ರಮ. ಮೀಮಾಂಸೆಯ ದಾರಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಭುತ್ವದ ದಾರಿ ಬೇರೆಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕವಿರಾಜ ಮಾರ್ಗ ಕೃತಿಯು ಇದನ್ನೇ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಜೀವನ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕಾರ ಕೇಂದ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಸಹಜವಾಗಿ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ ಮತ್ತು ಜೀವನ ಮೀಮಾಂಸೆಗಳು ಅಧಿಕಾರದ ಆಯುಧಗಳಾಗಿವೆ. ಏಕಕೇಂದ್ರಿತ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬಯಸುವ ಸಂಸ್ಕøತ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ ಮತ್ತು ಜೀವನ ಕ್ರಮಗಳ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರ ತೋರುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ” ಎಂಬ ಮಾತುಗಳು ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಕ್ರಮ, ದೇಶಿ ಸಂಸ್ಕøತಿಯ ಚಿಂತನೆ ಹಾಗೂ ನಮ್ಮ ನಡುವಿನ ಮಲೆ ಮಹಾದೇಶ್ವರನ ಕಾವ್ಯ, ಮಂಟೆ ಸ್ವಾಮಿ ಕಾವ್ಯ, ಜುಂಜಪ್ಪನ ಕಾವ್ಯ, ಶರಣರ ವಚನಗಳು ಮತ್ತು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ತತ್ವ ಪದಕಾರರ ತತ್ವದ ಪದಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ದೃಷ್ಟಿ ಕೋನದಲ್ಲಿ ನೋಡುವಂತೆ, ಗ್ರಹಿಸುವಂತೆ ಮತ್ತು  ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತವೆ.

ಈ ಕೃತಿಯು ಕನ್ನಡದ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾದ ಹಾಗೂ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಮಾದರಿಯಾದ ಪಠ್ಯವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ ಕುರಿತಂತೆ ಲೇಖಕರು ಸಾವಾಧಾನವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಿರುವ ಚಿಂತನೆಗಳು ನಾವು ಮರೆತು ಹೋಗಿರುವ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಕೈ ದೀವಿಗೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಸಮೂಹವೊಂದರ ಬದುಕಿನ ಶೈಲಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವುದು ಸುತ್ತಲಿನ ನಿಸರ್ಗಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿಯೋ ಅಥವಾ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನಾಧರಿಸಿಯೋ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಶ್ರಮಣ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯು ನಿಸರ್ಗ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದರೆ, ಸಂಸ್ಕಂತ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಬಗೆಗಿನ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನಾಧರಿಸಿ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಆಲೋಚಿಸಿದರೆ, ದೇಶಿ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯು ಹೆಚ್ಚು ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಬುದ್ಧನ ಚಿಂತನೆಯ ಮಾದರಿ ಕೂಡ ಹೌದು. ಏಕೆಂದರೆ, ಅವನು ಕಣ್ಣ ಮುಂದಿನ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ ಅಂದರೆ, ಇಹಲೋಕದ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಲೋಕ ಅಥವಾ ಊಹೆಗಳ ಆಧಾರಿತ ಎಲ್ಲಾ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದವನು. ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯು ರೂಪ, ರಸ, ಸ್ಪರ್ಶ ಇವುಗಳ ಕುರಿತು ವಿವೇಚಿಸಿದರೆ, ದೇಶಿ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯು ಇದನ್ನು ಮೀರಿ; ದೇಹ, ಶ್ರಮ, ನಡೆ ಮತ್ತು ನುಡಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ವಿವೇಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಕೃತಿಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇರುವುದು ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ  ಅದರ ಇತಿಹಾಸ, ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಲೇಖಕರು ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದ ಶ್ರಮಣ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ತಂದು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿರುವ ಲೇಖಕರು, “ ಬುದ್ಧ ಪೂರ್ವಯುಗದ ಚಾರ್ವಾಕನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಶಿಶುನಾಳ ಶರೀಪನವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಾತತ್ಯತೆಯನ್ನು ಭಾರತೀಯ ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು” ಎಂದು ಹೇಳುವ ನಟರಾಜ ಬೂದಾಳರು “ಶ್ರಮಣ ಪರಂಪರೆಯೆಂದು ವಿಶಾಲಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಕರೆಯಬಹುದಾದ ಇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಪಂಥಗಳಾದ ಆಜೀವಕರು, ಚಾರ್ವಾಕರು, ಜೈನರು, ಬುದ್ಧರು, ನಾಥಪಚಿಥೀಯರು, ನಾನಾ ರೀತಿಯ ಸಿದ್ಧರು, ನಂತರದ ಕಾಲದ ವಚನಕಾರರು, ತತ್ವಪದಕಾರರು ಸೇರುತ್ತಾರೆ. ಕನ್ನಡದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಈ ಪಂಥಗಳು ನಡೆಸಿದ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಯಾನದ ಫಲವಿದೆ.ಇಷ್ಟು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಮುಖಾಮುಖಿಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ರೂಪಾಂತರಗಳು ಸಂಭವಿಸಿವೆ. ಕನ್ನಡದ ಅಸ್ಮಿತೆಯನ್ನು ಈ ಆಕರಗಳು ರೂಪಿಸಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಈ ತಾತ್ವಿಕ ಆಕರಗಳ ಮೂಲಕ ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ್ಯದರಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ಬದುಕಿನಿಂದಲೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಹೆಕ್ಕಿಕೊಂಡಂತಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ನಿಲುವನ್ನು ತಾಳುತ್ತಾ, ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ಮೂಲ ಬೇರುಗಳನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ದೇಹ ಮತ್ತು ಶ್ರಮವನ್ನು ವಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಅನೇಕ ಮಾದರಿಗಳು ಕನ್ನಡದ ಬದುಕನ್ನು ರೂಪಿಸಿರುವುದನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿರುವ ಲೇಖಕರು, ದೇಹ ಮತ್ತು ಶ್ರಮವನ್ನು ಅಪಮಾನಿಸಿರುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡದ ಮನಸ್ಸು ಘಾಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಪಮಾನದ ಸಂಕಟದಿಂದ ಹೊರಬರಲು ನಡೆಸಿದ ಹೊರಾಟದ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಚರಿತ್ರೆಯೊಂದು ನಮ್ಮ ಬೆನ್ನಿಗಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

ಇದನ್ನು ಡಿ.ಆರ್. ನಾಗರಾಜ್ ಅವರು “ ಕನ್ನಡದ ಭಾಷೆಯೊಳಗಿನ ದಂಗೆಯ ದನಿ ಎದ್ದರೆ, ಅದು ಕಲ್ಯಾಣದ ಜತೆಗೆ ಮಾತನಾಡಬೇಕು. ಅದು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ವಿಧಿ” ಎಂದು ತಮ್ಮ ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಶೈವ ಪ್ರತಿಭೆ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಮುಂದುವರಿದ ಭಾಗವಾಗಿ ನಟರಾಜ ಬೂದಾಳು ಅವರು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತರದ ಸಾಂಸ್ಕøತಿಕ ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಅನೇಕ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಈ ಕೃತಿಯ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿಟ್ಟು ಅಂತಹ ದಂಗೆಯ ದನಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಕೃತಿಯು ಕನ್ನಡ ಸಾಂಸ್ಕøತಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ನಮ್ಮ ಬೌದ್ಧಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸಬಲ್ಲ ಗುಣವನ್ನೂ ಸಹ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.

ಬೂದಾಳು ಅವರ ಚಿತ್ರ ಸೌಜನ್ಯ- ಪ್ರಜಾವಾಣಿ.

( ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ " ಜಗದಗಲ" ಅಂಕಣ ಬರಹ)

ಪ್ರಜಾ ಪ್ರಭತ್ವವೆಂಬ ಲೊಳಲೊಟ್ಟೆ

ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಜಾ ಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಇರುವ ರಾಷ್ಟ್ರ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ  ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ವಿದ್ಯಾಮಾನಗಳು ಹಲವು ಅನುಮಾನಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತಿವೆ. ನಿಜಕ್ಕೂ ಈ ದೇಶ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರವೆ? ಅಥವಾ ಆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪ ಹೊತ್ತಿಕೊಂಡಿದೆಯಾ? ಎಂಬ ಅನುಮಾನ  ದಟ್ಟವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಯಾಂಗ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ, ಶಾಸಕಾಂಗ ಈ ಮೂರು ಅಂಗಗಳು ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದರೆ, ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದ ಪತ್ರಿಕಾ ರಂಗವು ಈಗ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವಾಗಿದ್ದು, ಉಳ್ಳವರ ಕಾಲಕೆಳಗಿನ ಚಪ್ಪಲಿಗಳಂತೆ ಸವೆಯುತ್ತಿದೆ. ಒಂದೆಡೆ, ನಿರ್ಧಾಕ್ಷಿಣ್ಯವಾಗಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವೆಂಬುದು ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಜಗತ್ತಿನ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವೆಂಬ ಅರಮನೆಯ ತುತ್ತೂರಿ ಮತ್ತು ಕಹಳೆಗಳಂತೆ ಮೊಳಗುತ್ತಿದೆ. ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕುರಿತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆದ ಎರಡು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸುವಂತಿವೆ.

 ಗುಜರಾಜತ್ ಮೂಲದ ಹಾಗೂ ಕಳೆದ ಐದಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ ಭಾರತದ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಆಧಾರಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಬಂದರುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಾಗೂ ಗಣಿಕಾರಿಕೆ ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಟ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೌತಮ್ ಅದಾನಿ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಅದಾನಿಗ್ರೂಪ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮುಂಬೈ ಮೂಲದ “ಎಕನಾಮಿಕ್ ಅಂಡ್ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ವೀಕ್ಲಿ” ಎಂಬ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯ ಮೇಲೆ 500 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಮಾನನಷ್ಟು ಮೊಕೊದ್ದಮೆ ಹೂಡಿದೆ. ಅದಾನಿ ಕಂಪನಿಯು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ನಷ್ಟು ತೆರಿಗೆ ವಂಚಿಸಿದೆ ಎಂಬ ಒಂದು ಲೇಖನ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ( ಸ್ಪೆಷಲ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಜೂನ್) ಕೈಗಾರಿಕೆ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ  500 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ನಷ್ಟು ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯತಿ ಪಡೆದಿದೆ ಎಂಬ ಲೇಖನಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಕಂಪನವನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದವು.

ಕಳೆದ ವರ್ಷ ತಾನೆ ಐವತ್ತನೆಯ ವರ್ಷದ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡ  ಎಕನಾಮಿಕ್ ಅಂಡ್ ಪೊಲಟಿಕಲ್ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ, ವಿದ್ಯಾಮಾನಗಳನ್ನು ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ ಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರ , ಲೇಖಕರು, ಚಿಂತಕರು,ಹಾಗೂ ಪತ್ರಕರ್ತರ ಬದುಕಿನ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ.  ಸಮೀಕ್ಷಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುವ ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಯಾವುದೇ ಜಾಹಿರಾತನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಓದುಗರ ವಾರ್ಷಿಕ ಚಂದಾ ಮತ್ತು ಆಯ್ಧ ಹಳೆಯ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪುಸ್ತಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸುವುದರಿಂದ ಬರುವ ಆದಾಯವನ್ನು ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯು ನಂಬಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಸಂಪಾದಕಿಯ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಲಿ, ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಬರೆಯುವ ಲೇಖಕರಾಗಲಿ ಸಂಭಾವನೆ ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದೇಶವನ್ನು ಹಾದಿ ತಪ್ಪದಂತೆ ಸರಿಯಾದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬೇಕೆಂಬ ಬದ್ಧತೆ ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ದೇಶ, ವಿಶೇಷಗಳಿಂದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು, ರಾಜಕೀಯ ತಜ್ಞರು ಲೇಖನ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖನ ಬರೆಯುವುದು ಅಥವಾ ಪ್ರಕಟವಾಗುವುದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಗೌರವದ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.

ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದ ಪರಂಜೋಯ್ ಗುಹಾ  ಅವರು 43 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಳಗಿದವರು. ಈ ಹಿಂದೆ ಮುಖೇಶ್ ಅಂಬಾನಿಯವರ  ಅನಿಲ ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳ ಹಗರಣ ಕುರಿತು ತನಿಖಾ ವರದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದವರು. ಅವರ ಸಂಪಾದಕಿಯದ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಅದಾನಿ ಗ್ರೂಪ್ ನ ಎರಡು ವರದಿಗಳು ಈಗ ಸಮೀಕ್ಷ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಗುರಿಮಾಡಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕಳೆದವಾರ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಪಾದಕನ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜಿನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಇದೀಗ ಐನೂರು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕೊದ್ದಮೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲಾಗದ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಆ ಎರಡು ಲೇಖನಗಳನ್ನು ವಾಪಸ್ ತೆಗೆದು ಕೊಳ್ಳಲು ಅಂದರೆ, ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳು ಇರದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ( ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಿ, ವಿಷಾಧ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿದರೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ)

ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಯಾವ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಮಣಿಯದೆ, ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಬದ್ಧತೆಯಿಂದ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದ ಪತ್ರಿಕೆಯೊಂದು ಇಂದು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವಲಯದ ಬೃಹತ್ ಉದ್ಯಮದ ಒಡೆಯನ  ಮುಂದೆ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕೂರುವ ಸ್ಥಿತಿ ತಲುಪಿದೆ.  ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಹಣ ಈ ಎರಡು ಸಂಗತಿಗಳು ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಮಣಿಸುವ ಹಂತಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿವೆ. ಮುಂಬೈ ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆಯ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿತನದಿಂದ ಅಲ್ಲಿನ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿ ಬಿದ್ದರುವುದನ್ನು ಖಂಡಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿನ  ರೆಡ್ ಎಫ್ ಎಂ. ರೇಡಿಯೋ ಒಂದರ ಜಾಕಿ ಮಾಲ್ಸಿಕ ಮೆಂಡೊನ್ಸ ಎಂಬ ಯುವತಿ ಬರೆದು ಹಾಡಿದ ಹಾಡೊಂದು ಮುಂಬೈ ನಗರ ಪಾಲಿಕೆಯ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ಶಿವಸೇನೆಯನ್ನು ಕೆರಳಿಸಿದೆ. ರೇಡಿಯೋ ಛಾನಲ್ ಮೇಲೆ 500 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕೊದ್ದಮೆ ಹೂಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆ ಯುವತಿ ಉದ್ಯೋಗ ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ, ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಇದರ  ಜೊತೆಗೆ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಟಿ.ವಿ. 9- ಛಾನಲ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ರಾತ್ರಿ 9ರಿಂದ 10 ಗಂಟೆಯವರೆಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ನಿಖಿಲ್ ವಾಗ್ಲೆ ಎಂಬುವವರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಇದೇ ಜುಲೈ20 ರಿಂದ ಕೊಕ್ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ರೈತರ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ, ಅಲ್ಲಿನ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಸರ್ಕಾರದ ವೈಫಲ್ಯ, ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ  ಆಡಳಿತ ವೈಖರಿಯನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚರ್ಚೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದ್ದು ವಾಗ್ಲೆಯವರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ರದ್ದಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಛಾನಲ್ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಮೇಲೆ ಯಾರು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದವರು? ಅದು ಪ್ರಭಾವವೆ? ಅಥವಾ ಬೆದರಿಕೆಯೆ? ಎಂಬುದು ಇನ್ನೂ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ಹಣವಿರುವವರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದ ತೋಳ್ಬಲ ಇರುವವರು ಅಧಿಕ ಮೊತ್ತದ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕೊದ್ದಮೆ ಹೂಡುವುದರ ಮುಖಾಂತರ  ಸತ್ಯ, ನ್ಯಾಯದ ಬಾಯಿ ಮುಚ್ಚಿಸುತ್ತಿರುವ ಪರಿ ಇದು.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕಾ ಸ್ವಾತಂತ್ಯವು ತನ್ನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಎಷ್ಟೋ ವರ್ಷಗಳಾದವು. ಬೆರಳೆಣೆಕೆಯಷ್ಟು ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ, ಈ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಛಾನಲ್ ಗಳು ಹಾಗೂ ಸುದ್ಧಿ ಛಾನಲ್ ಗಳು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ  ಅಥವಾ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುವ, ಪ್ರಸಾರವಾಗುವ ಸುದ್ದಿಗಳು ಮಾಲೀಕರ ಮೂಗಿನ ನೇರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದಾಗಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಛಾನಲ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಬಡಬಡಿಸುವ ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವರದಿ ಬರೆಯುವವರು  ಕೇವಲ ಪಂಜರದ ಗಿಣಿಗಳು ಮಾತ್ರ. ಹಾಗಾಗಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ಎದೆಯಾಳದ ಮಾತುಗಳಾಗದೆ, ಕೇವಲ ತುಟಿಯಂಚಿನ ಮಾತುಗಳಂತೆ ಕೇಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ದೇಶದ ಪ್ರಜಾ ಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕೇವಲ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗುತ್ತಲ್ಲ, ಪ್ರಸಾರ ಮಾಧ್ಯಮದ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಘೋಷಿತ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ನೊಬಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ಹಾಗೂ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಚಿಂತನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹೆಸರಾಗಿರುವ ಅಮಾರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರ ಕುರಿತಾದ “ ದ ಆರ್ಗ್ಯುಮೆಂಟೀಟಿವ್ ಇಂಡಿಯನ್” ಎಂಬ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರು ನೀಡಿರುವ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ  ಗೋವು, ಗುಜರಾತ್, ಹಿಂದೂ, ಇತ್ಯಾದಿ  ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ಕತ್ತರಿ ಪ್ರಯೋಗ ಇಲ್ಲವೆ , ಮಾತುಗಳ ಶಬ್ದವನ್ನು ಅಡಗಿಸಬೇಕೆಂದು ಭಾರತ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಂಡಳಿಯು ನಿರ್ದೇಶಕ ಸುಮನ್ ಘೋಷ್ ರವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದೆ. ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾದ ನಂತರ ಅವರ ಆಡಳಿತದ ವೈಖರಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಖಂಡಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದ ಅಮಾರ್ತ್ಯ ಸೇನರಿಗೆ ಇದೇ ಮೋದಿಯ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮಾನಸಿಕ ಕಿರುಕುಳ ನೀಡಿ, ಅವರು ನಳಂದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿ.ವಿ.ಯ ಸಂದರ್ಶಕ ಪ್ರಾದ್ಯಾಪಕ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ತೊರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವ ಬಹುತೇಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬುಕ್ ಟ್ರಸ್ಟ್, ಕೇಂದ್ರ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಅಕಾಡೆಮಿ,  ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಪುಣೆ ಫಿಲಂ ಇನ್ಸ್ ಟ್ಯೂಟ್  ಹೀಗೆ ಹಲವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೋದಿ ಭಜನಾ ಮಂಡಲಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ತುಂಬುತ್ತಿರುವುದು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ.

ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಎರಡು ಮೂರು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಂಟನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ಯೆಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡಲು ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮಾಯಾವತಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಮಂಗಳೂರಿನ ಕೋಮು ಗಲಭೆ ಕುರಿತು ಹಿಂದು ಸಂಘಟನೆಯ ಯುವಕರು ಕೊಲೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ತಪ್ಪು ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕೂಗಾಡುವ ಕೂಗುಮಾರಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ  ಅವಿವೇಕಿಗಳಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕೆಳಮನೆಯಲ್ಲಿ (ಪಾರ್ಲಿ ಮೆಂಟ್) ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಮಂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಉಗುಳು ಜಾಸ್ತಿ ಎನ್ನುವ ಹಾಗೆ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಎಡವಟ್ಟುಗಳಿಗೆ ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲ. ಜನಾಧನ್ ಎಂಬ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಖಾತೆ ಆರಂಭಿಸಲು ಬಡವರಿಗೆ ನೀಡದ ಕರೆ, ಮಕಾಡೆ ಮಲಗಿದ ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ್, ನಮಾಮಿ ಗಂಗಾ ಯೋಜನೆ,  ಬಡಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗವನ್ನು ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿಸಿದ ನೊಟು ನಿಷೇಧ ಪ್ರಕರಣ, ಗೋಹತ್ಯೆ ನಿಷೇಧ ಪ್ರಕರಣ  ಒಂದೇ? ಎರಡೇ? ಸಾಲು ಸಾಲು ಬರೆಯ ಬಹುದು. ಇಂತಹ ಕಣ್ಣೆದುರುಗಿನ ಸುಡುವ ಕೆಂಡದಂತಹ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಕೂಡ ಈಗ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. 

1975 ರ ಜುಲೈ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಘೋಷಿತ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದ್ದರು. ಇಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಅಘೋಷಿತ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದ್ದಾರೆ.  ಇನ್ನುಮುಂದೆ ಯಾವುದೇ ಪತ್ರಿಕೆ ಅಥವಾ ಪತ್ರಕರ್ತ ರಾಜಕಾರಣಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಿಗಳನ್ನು ಎದುರು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ. ಅವರು ಹಾಕುವ ಕೋಟಿಗಟ್ಟಲೆ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕೊದ್ದಮೆಗೆ ಹೆದರಿ ಬಾಯಿಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಕೂರಬೇಕು. ಇದು ಇಂದಿನ ಭಾರತದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ದಯನೀಯ ಸ್ಥಿತಿ.

( ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ “ಜಗದಗಲ” ಅಂಕಣ ಬರಹ)