ಗಾಂಧೀಜಿಯ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಶೂ ಮಾಕರ್ ನೆನಪುಗಳು

ಇಪ್ಪತ್ತನೇಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ಜಗತ್ತನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಎಂದರೆ, ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ನಂಬಿ, ಜಾಗತೀಕರಣದ ಹುಚ್ಚು ಕುದೇರೆಯೇರಿ ಹೊರಟವರೆಲ್ಲಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ದಾರಿ ತಪ್ಪಿ ಅಂಡಲೆಯುತ್ತಿರುವ ಈ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೇಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲೂ ನಮಗೆ ಪದೇ ಪದೆ ಗಾಂಧಿ ನೆನಪಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ದೆಹಲಿಯ ಸಂಸತ್ ಭವನದ ಸೆಂಟ್ರಿಲ್ ಹಾಲ್ ನಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಜಗತ್ತಿನ ದೊಡ್ಡಣ್ಣನಾದ ಅಮೇರಿಕಾದ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಯೂನಿಯನ್ ಸ್ಕ್ವೇರ್ ಪಾರ್ಕ್ ವರೆಗೆ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆ, ಭಾವಚಿತ್ರಗಳು, ದೇಶ, ಭಾಷೆ, ಧರ್ಮಗಳ ಹಂಗಿಲ್ಲದೆ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತಿವೆ. ಒಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅಪ್ರಸ್ತುತ ಎಂದು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಈಗ ದಿಕ್ಕೆಟ್ಟ ಜಗತ್ತಿಗೆ ದಿಕ್ಕು ದಿಶೆಯೇನೊ ಎಂಬಂತೆ ಅನಿಸತೊಡಗಿವೆ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ  ಉಗ್ರವಾದಿತನದಿಂದ ಕೂಡಿವೆ ಎಂದು ಅನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅವರ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದ ಚಿಂತನೆಗಳು, ಇಪ್ಪೊತ್ತೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹಲವು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಚಿಂತನೆಯ ಮೂಲಕ ಹೊಸಹುಟ್ಟು ಪಡೆದಿವೆ.  ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಚಿಂತನೆಗಳ ವಾರಸುದಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾದ ,ಜರ್ಮನಿ ಮೂಲದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಙ ಮತ್ತು ಚಿಂತಕ , ಪರಿಸರವಾದಿ ಹೀಗೆ ಹಲವು ವಿಶೇಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ  ಇ.ಎಫ್. ಶೂಮಾಕರ್ ಒಬ್ಬರು.

ತಾವು ಬರೆದ Small is Beautiful (ಸಣ್ಣದು ಸಂದರ) ಎಂಬ ಕೃತಿಯಿಂದ ವಿಶ್ವ ಮನ್ನಣೆಗಳಿಸಿದ ಶೂ ಮಾಕರ್ ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಗಾಂಧೀಜಿಯಂತೆ ನಡೆ ನುಡಿಗಳ ನಡುವೆ ಕಂದಕವಿಲ್ಲದಂತೆ ಬದುಕಿದ ಅಪರೂಪದ ವ್ಯಕ್ತಿ. ತಾವು ತೀರಿ ಹೋದ ಮುವತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೂ (1977) ತಮ್ಮ ಚಿಂತನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತನ್ನೂ ಸದಾ ಕಾಡುತ್ತಲೇ ಇದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಕೃತಿಯನ್ನು (Small is Beautifull) ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನಯ ಶತಮಾನದ ಕ್ಲಾಸಿಕ್ ಕೃತಿ ಎಂದು ಜಗತ್ತು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. ಬೃಹತ್ ಕೈಗಾರಿಕೆ,  ಮತ್ತು ಬಂಡವಾಳ, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾನವನ ಶ್ರಮವನ್ನು ಬೇಡದ ನೂತನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಅವಿಷ್ಕಾರ ಇವುಗಳಿಗಿಂತ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಪನ್ಮೂಲ, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಶ್ರಮವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುವ ಸಣ್ಣ ಯೋಜನೆಗಳು ಸೂಕ್ತ ಎಂದು ಶೂಮಾಕರ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದರು.

ಹಸಿರು ಚಳವಳಿಯ ಹರಿಕಾರ ಎಂದು ಯುರೋಪ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಶೂ ಮಾಕರ್, 1911 ರಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿಯ ಬಾನ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವರು. ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದ, ಶೂಮಾಕರ್, ಜರ್ಮನಿಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದ ರೊಡ್ಸ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದ ಸ್ಕಾಲರ್ ಶಿಪ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದು, ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಆಕ್ಸ್ಪೆಪರ್ಡ್ ವಿ.ವಿಯಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವೇಳೆಗೆ ಮುನ್ನ ಜರ್ಮನಿಯ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಹಿಟ್ಲರ್ ನ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಬದುಕುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ, ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಪುಟ್ಟ ಮಗುವಿನೊಡನೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿಗೆ ಬಂದು, ತನ್ನ ಜರ್ಮನಿಯ ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಮರೆ ಮಾಚಿ, ನಾರ್ಥ್ ಹ್ಯಾಂಪ್ಟನ್ ಷೈರ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಎಂಬ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ತೋಟವೊಂದರ ಕೂಲಿಯಾಳಾಗಿ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡವರು.

ಆಕ್ಸ್ ಪರ್ಡ್ ವಿ.ವಿ, ಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಶೂ ಮಾಕರ್ ನ ಚಿಂತನೆ ಹಾಗೂ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದ ಜಗತ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಙರಾದ ಜಾನ್ ಮೇನಾರ್ಡ್ ಕೇನ್ಸ್ , ಇವರಿಗೆ ಆಕ್ಸ್ ಪರ್ಡ್ ವಿ.ವಿ.ಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಕೊಡಿಸಿದರು. ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಿನ್ನಡೆಯಿಂದ ತೀವ್ರ ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿದ್ದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ , ಮಹತ್ವದ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ತಜ್ಙರ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಶೂ ಮಾಕರ್ ಇದ್ದರೂ ಸಹ, ಅವರು ಜರ್ಮನಿಯ ಮೂಲದವರು ಎಂಬ ಏಕೈಕ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಬೇಕಾದ ಗೌರವವನ್ನು ತಡೆ ಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಆನಂತರ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೊಂದು ಹುದ್ದೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆಂತರೀಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಹಾಗೂ ನಡೆ ಮತ್ತು ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಕಂದಕವಿರಬಾರದು ಎಂದು ನಂಬಿದವರು ಶೂ ಮಾಕರ್. ಜಗತ್ತಿನ ಟನ್ ಗಟ್ಟಲೆ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗಿಂತ ನನಗೆ ಒಂದು ಚಮಚೆಯಷ್ಟು ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ಸಿಗುವ ಫಲಿತಾಂಶ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದವರು. ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಹಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ , ಅವುಗಳಿಗೆ  ಉತ್ತರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ತಾವು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಧೋರಣೆಯ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿ, ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿಯ ಧೋರಣೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಿಸರ್ಗಕ್ಕೆ ಎರವಾಗುವ ಸಂಗತಿಗಳು ಎಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದ ಶೂ ಮಾಕರ್, ಪಶ್ಚಿಮ ಜಗತ್ತಿನ ಚಿಂತನಾ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಪ್ರಭುತ್ವದ ಕೈ ಕೆಳಗೆ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಕಾನೂನುಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿ, ವಿಜ್ಙಾನದ ಅವಿಷ್ಕಾರ ಇವೆಲ್ಲವೂ ತಿರಸ್ಕಾರ ಯೋಗ್ಯ ಸಂಗತಿಗಳು ಎಂದು ಶೂ ಮಾಕರ್ ನಂಬಿದ್ದರು.  ನಿಜವಾದ  ಹಣದ ಮೌಲ್ಯ ಯಾವುದು?  ಹಣ ಮತ್ತು ಸಮಯದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವೇನು? ನಿಜವಾದ ಶ್ರಮದ ಮಹತ್ವ ಅಂದರೆ ಏನು? ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಅರ್ಥಗಳೇನು? ಇವು ಶೂ ಮಾಕರ್ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಎಸೆದ ಸವಾಲುಗಳು. ನಿಸರ್ಗದ ನೈಜ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಸರಕಿನಂತೆ ನೋಡುವ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಮನೋಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಶೂ ಮಾಕರ್ ತೀವ್ರ ಕಳವಳಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ರೂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಚಿಂತನೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಎರವಾಗದಂತೆ ಪೂರಕವಾಗಿದ್ದವು. ಕೇವಲ ಮಾತನಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ, 1931 ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಪ್ರಪಥಮವಾಗಿ ಸೋಲಾರ್ ದೀಪಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮ ಬಿಡುವಿನ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ನಿಸರ್ಗದ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ತಮ್ಮ ಯವ್ವನದ ದಿನಗಳಿಂದ ರೂಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು, ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದ ಶೂ ಮಾಕರ್ ಗೆ ಮನುಷ್ಯ ಮತ್ತು ನಿಸರ್ಗದ ನಡುವಿನ ಕುರಿತಾದ ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ಪರ್ಶವಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು. ಮನುಷ್ಯನ್ ದುರಾಸೆ, ಮಿತಿಯಲ್ಲದೆ ಅನುಭೋಗದ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಇವುಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಿಸರ್ಗದ ಕೊಡುಗೆಗಳಾದ ನೀರು, ಗಾಳಿ, ಮಣ್ಣು, ಹಸಿರು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಜೀವಿಯ ಹಕ್ಕು ಆದರೆ, ಇವುಗಳು ಈಗ ಉಳ್ಳವರ ಸ್ವತ್ತಾಗಿವೆ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವ ನೀಡಿದ್ದ ಶೂ ಮಾಕರ್, “ ನೀವು ನಿಸರ್ಗದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಏನೂ ಕೊಡಲಾರದವರಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಅನುಭೋಗಿಸುವ ನೈತಿಕ ಹಕ್ಕು ನಿಮಗಿಲ್ಲ’ ಎಂದು ಭೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಕೊಂಡು, 1940 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, “ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮನುಷ್ಯ ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವೆ ಯುದ್ಧಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ” ಎಂದು ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿದು, ಇವುಗಳ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಿತಿ ಇರಬೇಕೆಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದರು.

1955 ರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಬರ್ಮಾ ಸರ್ಕಾರದ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ ಮೂರು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಬರ್ಮಾ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿ ಆ ದೇಶಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ಅಲ್ಲಿನ ಜನಗಳಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ, ಆಹಾರ, ವಸತಿ ಇವುಗಳಿಗೆ ಕೊರತೆಯಾಗದಂತೆ, ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಗಳು ಇರಬೇಕು ಜೊತೆಗೆ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯದ ಆಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಅದು ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ  ಧಕ್ಕೆಯಾಗದಂತೆ ಇರಬೇಕೆಂಬುದು ಬರ್ಮಾ ಸರ್ಕಾರ ಅಪೇಕ್ಷೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕತೆ ಮತ್ತು ನಿಸರ್ಗದ ಆರಾಧನೆ ಹಾಗೂ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ ಎರಡನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಶೂ ಮಾಕರ್ ನ ವರದಿಯನ್ನು ಬರ್ಮಾ ಸರ್ಕಾರ ಪೂರ್ಣ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೂ, ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ “ ಬುದ್ಧನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ” ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಯಿತು.

ಶೂ ಮಾಕರ್, ಗಾಂಧೀಜಿಯಿಂದ ನೇರ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗದಿದ್ದರೂ, ಅವರ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು , ನಿಸರ್ಗ ಕುರಿತ ಕಾಳಜಿ ,ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿನ ದೂರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಗಾಂಧೀಯವರ ಮುಂದುವರೆದ ಪರಂಪರೆಯ ಭಾಗಗಳೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಗಾಂಧಿ ಹುಟ್ಟಿದ ನೆಲ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿ, ಗೌರವ ಮತ್ತು ಕುತೂಹಲ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದ ಶೂ ಮಾಕರ್ 1970 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಗಳ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬೇಟಿ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಬಡತನ ಮತ್ತು ಬಡವರನ್ನು ನೋಡಿದ ಶೂ ಮಾಕರ್, “ “ಇವರು ತಮ್ಮದಲ್ಲದ ತಪ್ಪಿಗೆ ತಮ್ಮ  ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮವಿಶಾಸವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಅಸಹಾಯಕ ಮುಗ್ಧರು,” ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದರು. ಇವರೊಳಗಿನ ಕರಕುಶಲತೆ, ವೃತ್ತಿ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರದ ಅಸಮರ್ಥತೆಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ನೊಂದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಂತರ ತಾವೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದ ಅಂತರ್ಗತ ತಂತ್ರಜ್ಙಾನ ( Inter mediate technology) ವನ್ನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಬಡವರಿಗೆ ತಾವಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ತಮ್ಮ ಪರಿಮಿತಿಯೊಳಗೆ ಇರುವ ಜ್ಙಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸಿಗುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಗುಡಿಕೈಗಾರಿಕೆ ಗಳ ಮೂಲಕ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ಹೆಚ್ಚು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಬೇಡದ ಹಾಗೂ ದುಡಿಯುವ ಕೈಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ನೀಡುವ ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ಚಿಂತನೆಗೆ ತೀರಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿತ್ತು, ಬಡ ಕುಶಲ ಕರ್ಮಿಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ದೆಹಲಿ ಮತ್ತು ಲಕ್ನೊ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ “ ಶೂ ಮಾಕರ್ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನುತೆರೆಯಲಾಯಿತು.( ಈ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಈಗ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನ ಜೀವಿಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ, ಜೀವಿಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಶೂ ಮಾಕರ್ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆ)

ಶೂ ಮಾಕರ್ ರವರ ಚಿಂತನೆ ಈಗ ನಮ್ಮ ನೆರೆಯ ಬಂಗ್ಲಾದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಙ ಮಹಮ್ಮದ್ ಯೂನಸ್ ಮೂಲಕ ಮುಂದುವರಿದಿದೆ. ಬಂಗ್ಲಾದ ಕಡುಬಡವರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುವುದರ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಇಡೀ ವಿಶ್ವವನ್ನು ತಮ್ಮತ್ತ ತಿರುಗಿ ನೋಡುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ಅಪ್ರತಿಮ ಸಾಹಸಿ ಡಾ.ಮಹಮ್ಮದ್ ಯೂನಸ್.

ಮನುಕುಲದ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಜಾನ್ ರಸ್ಕಿನ್ ಅವರ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಚಿಂತನೆಯೊಂದು, ಗಾಂಧಿಯ ಎದೆಗೆ ಹರಿದು, ಆನಂತರ ಜೆ.ಸಿ. ಕುಮಾರಪ್ಪ, ಶೂಮಾಕರ್ , ಮಹಮ್ಮದ್ ಯೂನಸ್ ಮುಂತಾದ ಮಹಾತ್ಮರ ಎದೆಗೆ ಗುಪ್ತ ನದಿಯಾಗಿ ಹರಿದು, ಈಗಲೂ ಹಲವರ ಎದೆಯೊಳಗೆ ಬತ್ತದ ಗಂಗೆಯಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತಿರುವು ನನ್ನ ಪಾಲಿಗೆ ಸೋಜಿಗದ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.

ಗಾಂಧೀಜಿ ಮತ್ತು ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಹೆಸರು ಅಜರಾಮರವಾದುದು. ಕೇವಲ ತನ್ನ ಇಪ್ಪತ್ಮೂರನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬ್ರಿಟೀಷರ ವಿರುದ್ದ ದಂಗೆಯೆದ್ದು ಸಾವಿಗೂ ಅಂಜದೆ, ಸಂಗಾತಿಗಳ ಜೊತೆ ನೇಣುಗಂಬವನ್ನೇರುವುದರ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಜೀವವನ್ನು ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿದ ಅಪ್ರತಿಮ ದೇಶ ಭಕ್ತ.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ ಮತ್ತು ಆತನ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳು ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿರುವ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ ತಲುಪಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ “ ನಾನೇಕೆ ನಾಸ್ತಿಕ” ಎಂಬ ಕೃತಿ ಮುಖ್ಯವಾದುದು.

ಜೊತೆಗೆ “ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಬರಹ ಮತ್ತು ಭಾಷಣಗಳು” ಕೃತಿಯ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಭಾಷಣಗಳು ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಗಳು, ತನ್ನ ತಂದೆ, ಹಾಗೂ ಗೆಳೆಯರು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಪತ್ರಗಳು ಇವುಗಳ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರ, ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು, ದೇವರು, ಧರ್ಮ, ಕುರಿತಂತೆ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಮನೋಧರ್ಮ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿದೆ.

ದೇಶ ಭಕ್ತಿಯೆನ್ನುವುದು ಅನುಮಾನ ಮತ್ತು ಅಪಹಾಸ್ಯಕ್ಕೆ ಈಡಾಗಿರುವ ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನಂತಹ ದೇಶ ಭಕ್ತರ ಬದುಕನ್ನು ಯಾವ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಕೂಡ ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿವೆ. ಎಂದೋ ಬರೆದಿಟ್ಟ ಇತಿಹಾಸಗಳನ್ನು ಈಗ  ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಬೈಬಲ್  ಅಥವಾ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಅಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಮುರಿದು ಕಟ್ಟಬೇಕಾದ ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ  ಘಟನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆಯಾಗಲಿ, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆಯಾಗಲಿ ರಾಗ ದ್ವೇಷಗಳಿಲ್ಲದ, ನಿರ್ಲಿಪ್ತ, ಹಾಗೂ ನಿಷ್ಕಲ್ಮಷ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.ಆದ್ದರಿಂದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಮುರಿದ ಕಟ್ಟುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸಂಭ್ರಮಕ್ಕಾಗಲಿ, ಸಂಕಟಗಳಿಗಾಗಲಿ ಎಡೆ ಇರಬಾರದು.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗನ ನ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಮ್ಯೂನಿಷ್ಟರು ಹಾಗೂ ದೇಶ ಭಕ್ತರ ನಡೆದುಕೊಂಡ ಕೆಲವು ನಡೆಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಕೇವಲ ತನ್ನ ಇಪ್ಪತ್ಮೂರನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಆತ ಇಂತಹ ಪ್ರಖರ ವೈಚಾರಿಕತೆಯ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಾದ್ಯವಾಗಿತ್ತಾ? ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುತ್ತೆ. ಭಗತ್‍ಸಿಂಗ್‍ನ ಬಹುತೇಕ ಚಿಂತನೆಗಳು ಸೆರಮನೆಯ ವಾಸದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವುದು ವಿಶೇಷ.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿದ್ದ ಆತ್ಮ ಗೌರವ ಮತ್ತು ದೇಶ ಭಕ್ತಿ ವಿಚಾರಗಳ ಹಿಂದೆ ಆತನ ಕುಟುಂಬದ ಪ್ರಭಾವ ದಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಲಾಹೋರಿನ ಖಾಲ್ಸ ಹೈಸ್ಕೂಲಿಗೆ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ದಾಖಲಾಗುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ  ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಓಲೈಸುತ್ತಿರುವ ಆ ಶಾಲೆಗೆ ಮೊಮ್ಮಗ ನನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಆತನ ತಾತ ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು.  ಆರ್ಯ ಸಮಾಜವ ವತಿಯಿಂದ ನಡೆಯುತಿದ್ದ ದಯಾನಂದ ಆಂಗ್ಲೊ ನೇಟಿವ್ ಶಾಲೆಗೆ  ಭಗತ್ ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದರು. ನಂತರ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಲಾಹೋರಿನ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕಾಲೇಜ್ ಸೇರುವ ವೇಳೆಗೆ ಅಪ್ರತಿಮ ಚರ್ಚಾಪಟುವಾಗಿ,  ದೇಶಪ್ರೇಮಿಯಾಗಿ, ಹಾಗೂ ನಾಟಕಕಾರನಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದ. 

ಕುತೂಹಲದ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೇ ಆತ ಗಾಂಧೀಜಿ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳಿಗೆ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ ಮನಸೋತು ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಸುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದ. ಅವರ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಗೆ 1920ರ  ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕೈ ಜೋಡಿಸಿದ್ದ. 1921ರಲ್ಲಿ ಈಗಿನ ಪಾಕಿಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ನಾಂತನಾ ಸಾಹಿಬ್ ಗುರುದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುತಿದ್ದ ಸಿಖ್ ಭಕ್ತರ ಮೇಲೆ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಕೊಂದು ಹಾಕಿದ ಪೊಲೀಸರ ವಿರುದ್ಧ ಗಾಂಧೀಜಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದೆ ಮೌನ ತಾಳಿದಾಗ ಸಿಡಿದೆದ್ದ ಭಗತ್‍ಸಿಂಗ್  ಗಾಂಧಿಯ ವಿಚಾರ ಧಾರೆ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆ ಕುರಿತಾದ ನಂಬಿಕೆಗಳಿಗೆ ವಿದಾಯ ಹೇಳಿದ್ದ.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷದ ಬಗ್ಗೆ ಭ್ರಮ ನಿರಶನಗೊಂಡಿದ್ದ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ತನ್ನ ಮನೋಭಾವಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ  ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಅಜಾದ್ ಮತ್ತು ಇತರರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದ “ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್” ಎಂಬ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಜೊತೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ.  ಈ ಸಂಘಟನೆಯ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಅವನ ಸಂಗಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವನು ನಡೆಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಹಸಗಳು, ಕೃತ್ಯಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಭಾಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಬರಹಗಳು ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ.

ಲಾಲಾಲಜಪತ್ ರಾಯ್ ಹತ್ಯೆಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಹತ್ಯೆ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಬಾಂಬ್ ಸ್ಪೋಟಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಬಂಧಿಯಾದ ನಂತರ ಭಗತ್‍ಸಿಂಗ್ ನ ನಿಜವಾದ ವೈಚಾರಿಕತೆ ಮತ್ತು ಆತನ ದೇಶಪ್ರೇಮ  ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂತು.

ಲಾಹೋರ್ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಂಧಿತರಾದ ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಗಳಂತೆ ಉಪಚರಿಸುತಿದ್ದ ಬ್ರಿಟೀಷರ ಧೋರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ  ಸಿಡಿದೆದ್ದ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ 116 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಉಪವಾಸ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಮಾಡಿ  ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಮಣಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದ. ಖೈದಿಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ದರ್ಜೆಯ ಆಹಾರ, ವಸತಿ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆ ದೊರೆಯಲು  ಕಾರಣಕರ್ತನಾಗಿದ್ದ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮಂಡಿಸಿದ ವಾದಗಳು, ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಗಳು, ನಂತರ ವಿವಿಧ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆತ ಬರೆದ ಅನೇಕ ಪತ್ರಗಳು, ವಿವಿಧ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸೆರೆಮನೆಯಿಂದಲೇ ಬರೆದ ಲೇಖನಗಳು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಡುಕವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿದ್ದವು.

ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ನಿಧನವಾಗಿ ನಡೆಯುತಿದ್ದ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಿದ ಸರ್ಕಾರ ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಆತನ ಸಂಗಡಿಗರನ್ನು ನೇಣುಗಂಬಕ್ಕೇರಿಸಿತು.  ಅಂದಿನ ವೈಸ್ ರಾಯ್ ಲಾರ್ಡ್ ಇರ್ವಿನ್ 1930ರ ಮೇ 1ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು  ಘೋಷಿಸಿ, ಮೇ 5ರಿಂದ ತ್ವರಿತ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿದ್ದನು. ಅದರಂತೆ ಲಾಹೋರ್ ನಗರದ ಪೂಂಚ್ ಹೌಸ್ ನಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಜುಲೈ 2ರಂದು ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಬದಲಿಸಿ, ಮೂವರು ಬ್ರಿಟೀಷ್ ನ್ಯಾಯಧೀಶರರು ಇರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ವೈಸ್‍ರಾಯ್ ಇರ್ವಿನ್ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ  ಇದ್ದ ಸೇಡಿನ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿದ್ದ.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಂಗಾತಿಗಳ ವಿಚಾರಣೆಯ ನಂತರ 1930ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 31 ರಂದು ಈ ಮೂವರು ಬ್ರಿಟೀಷ್ ನ್ಯಾಯಧೀಶರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಪೀಠ 300 ಪುಟಗಳ ತೀರ್ಪನ್ನು  ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಬಾಂಬ್ ಮತ್ತು ಕೊಲೆ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್, ಸುಖದೇವ್ ಮತ್ತು ರಾಜಗುರು ಇವರಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಿ, ಉಳಿದ ಹನ್ನೆರೆಡು ಮಂದಿಗೆ ಕಠಿಣ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು  ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಶಿಕ್ಷೆ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲುಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಎದೆಗುಂದ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ “ನನ್ನ ಬಾಯಿಗೆ ಬಂದೂಕ ಇಟ್ಟು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿದರೂ ನಾನು ಚಿಂತಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ, ನಾನು ಸಾವಿನ ಭಯದಿಂದ ದೂರವಾಗಿದ್ದೇನೆ” ಎಂದಿದ್ದ.

ಅಂತಿಮವಾಗಿ 1931 ಮಾರ್ಚ್ 24ರಂದು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಗಾಳಿಗೆ ತೂರಿದ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಸಂಜೆ 7.30ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೂವರನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಿತು. ನಂತರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ ಸಟ್ಲೇಜ್ ನದಿಯ ದಡದ ಹುಸೇನಿವಾಲ ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಗುಪ್ತವಾಗಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಹಚರರಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರವನ್ನು ನೆರೆವೇರಿಸಲಾಯಿತು.

 ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನನ್ನು ನೇಣಿಗೆ ಹಾಕುವ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಆತನಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆ ದಿನ ಅವನು ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದ ಕ್ರಾಂತಿ ಕಾರಿ ನಾಯಕ ಲೆನಿನ್ರವರ ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ ಓದುತಿದ್ದ.

ಘಟನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದ ಭಗತ್ ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಗೆಳೆಯ ಕಾಮ್ರೇಡ್ ಬ್ರಿಜೋನ್ ಕುಮಾರ್ ಸಿನ್ಹಾ ಇವರ ಒತ್ತಾಯ ಮಣಿದು, ತೀರ್ಪು ಕುರಿತಂತೆ ಮರುಪರಿಶೀಲನೆಗಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ.

ಇಂದಿಗೂಗೂ ಭಗತ್‍ಸಿಂಗ್ ನ ಸಾವು ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ನಡುವಳಿಕೆ  ಕುರಿತಂತೆ ಅಸಮಾಧಾನ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಹೇಳಿಕೆಗಳು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು  ಕೂಲಂಕುಶವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದಾಗ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಜೀವ ಉಳಿಸಲು ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷದ ಪದಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಎಲ್ಲರೂ ಶ್ರಮಿಸಿರುವುದು ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆ.. 1931 ರ ಪೆಬ್ರವರಿ 14 ರಂದು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷದ  ಅಧ್ಕಕ್ಷ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಮದನ್ ಮೋಹನ್ ಮಾಳವೀಯ ವೈಸ್ ರಾಯ್ ಇರ್ವಿನ್ ನನ್ನು ಬೇಟಿ ಮಾಡಿ,ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಗೆ  ಜೀವಧಾನ ನೀಡುವಂತೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.

ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸಿಮ್ಲಾ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಿ ದೆಹಲಿಗೆ ವಾಪಸ್ಸಾಗಿದ್ದ ಲಾರ್ಡ್‍ಇರ್ವಿನ್ ನನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 19 ರಂದು ಗಾಂಧೀಜಿ ಸಹ ಬೇಟಿಯಾಗಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ವೈಸ್ ರಾಯ್ ತನ್ನ ದಿನಚರಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. “ ಗಾಂಧಿಯವರ ಬೇಟಿಯಿಂದ ನನಗೆ ಇರಿಸು ಮುರುಸು ಉಂಟಾಯಿತು. ಅವರ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ಯಾವ ಭರವಸೆಯನ್ನೂ ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಕಾನೂನಿನ  ಪ್ರಕಾರ ಸೂಕ್ತ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದೆ ‘ ಎಂದು ಇರ್ವಿನ್ ತನ್ನ ದಿನಚರಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅದರೂ ಕೂಡ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮರಣಾ ನಂತರ ಗಾಂಧೀಜಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷ ದೇಶ್ಯಾದಂತ ತೀವ್ರ ಟೀಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಮಾರ್ಚ್ ಕೊನೆಯ ವಾರ ಕರಾಚಿ   ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಸಮಾವೇಶದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಕಪ್ಪು ಬಾವುಟದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಓರ್ವ ಯುವಕ ಗಾಂಧಿ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸಿದ್ದ.

1931ರ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳ 29 ರ “ಯಂಗ್ ಇಂಡಿಯ “ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಗತ್‍ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಗಾತಿಗಳ ಮರಣ ದಂಡನೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿರುವ ಗಾಂಧೀಜಿ, ಭಗತ್ ಅಸಹಾಯಕತೆಯಿಂದಾಗಿ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಹಿಂಸೆಯ ಹಾದಿಯನ್ನು ತುಳಿಯಬೇಕಾಯಿತೇ ಹೊರತು ಆತ ಎಂದೂ ಹಿಂಸೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದಕನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆತನ ಧೈರ್ಯವನ್ನು, ದೇಶ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಶ್ಲಾಘನೆ ಮಾಡಿರುವ ಅವರು ಯಾರೂ ಆತನ ಹಾಗೆ ಹಿಂಸೆಯ ಹಾದಿ ತುಳಿಯಬಾರದು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ, ಅನಕ್ಷರಸ್ತರು, ಅಂಗವಿಕಲರು ಅಪಾರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಈ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಹಿಂಸೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಫಲ ಸಿಗಲಾರದು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಈ ನಿಷ್ಟುರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಮಾತುಗಳಿಗೆ ನಮ್ಮ ಸಹಮತ ಇದೆಯಾದರೂ ಅವರು ಬ್ರಿಟೀಷರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೇರುವುದರ ಮೂಲಕ  ಮೂವರ ಪ್ರಾಣ ಉಳಿಸಬಹುದಿತ್ತು ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಅಸಮಾಧಾನದ ಭಾವವೊಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಾಗೇಯೇ ಉಳಿದು ಬಿಡುತ್ತದೆ.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್‍ನ ಈ ದುರಂತದ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಬಲಿದಾನ ಅಂದಿನ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ  ಹೊಸ ಆಯಾಮವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಯಿತು. ದುರಂತವೆಂದರ, ತನ್ನ ಪ್ರಖರ ವಿಚಾರಗಳಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ದಿ ಪಡೆದ ಹುತಾತ್ಮ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ವರ್ತಮಾನದ  ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸಂಘಪರಿವಾರದ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಖಾಸಾಗಿ ಸ್ವತ್ತಾಗಿದ್ದಾನೆ.

ನಾನೇಕೆ ನಾಸ್ತಿಕ ಎಂಬ ಕೃತಿಯ ಮೂಲಕ ದೇವರು, ಧರ್ಮ ಇವುಗಳ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡಿರುವ ವೈಚಾರಿಕ ಪ್ರತಿಭೆ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಈಗ ಹಿಂದೂ ದೇಶ ಭಕ್ತರು ಎಂಬ ಆರೋಪ ಹೊತ್ತಿರುವ ಕೋಮುವಾದಿ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಕೆ.ಎನ್. ಪಣಿಕ್ಕರ್ ಹೇಳುವಂತೆ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಭಾರತದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ವಾದಿ ಎಂಬ ಮಾತನ್ನು  ಒಪ್ಪುವದಾದರೂ, ಆತ ಎಂದೂ ತನ್ನ ಜೀವಿತದಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯೂನಿಷ್ಟ್ ಪಕ್ಷದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರ ಎಡ ಪಂಥೀಯ ವಿಚಾರಧಾರೆ ಅದರಲ್ಲೂ ರೈತರು, ಕೂಲಿಕಾರ್ಮಿಕರು ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ಕಮ್ಯೂನಿಷ್ಟರಂತೆ ಕಾಳಜಿ ಹೊಂದಿದ್ದ. ಜೊತೆಗೆ  ರಷ್ಯಾ ಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಸ್ಪೂತಿಗೊಂಡಿದ್ದ ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇಂದು ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ನೆತ್ತರಿನ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮಿಂದೇಳುತ್ತಿರುವ ಮಾವೋವಾದಿ ನಕ್ಸಲರಿಗೂ ಸಹ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ.

ಈ ದೇಶದ ದುರಂತವೆಂದರೇ, ಮನುಕುಲಕ್ಕೆ ಬೆಳಕಾಗ ಬಲ್ಲ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನ ನೀಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ಮಹಾತ್ಮರನ್ನ, ಮತ್ತು ದಾರ್ಶನೀಕರನ್ನ ನಾವು  ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೇ ಅವರವರ ಕುಲ, ಜಾತಿಯ ನೆಲೆಗಳಿಗೆ   ಕೊಂಡೊಯ್ದು ಬಂಧಿಸಿ ಇಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಇಂತಹ  ನಾಯಕರನ್ನು ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಹಾಗೂ ಸ್ವಾರ್ಥದ ಸಂಕೋಲೆಗಳಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿ,  ಅವರ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಈ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಬೇಕಿದೆ. ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಬದುಕು ಹೋರಾಟ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾದರಿಯಾದರೇ, ಮತ್ತೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವನು ಹಿಡಿದ ಹಿಂಸೆಯ ಹಾದಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಸಂದೇಶವಾಗಬಲ್ಲದು. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇದನ್ನು ನಾನು ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನುಮುರಿದು ಕಟ್ಟುವ ಸಂಭ್ರಮ ಮತ್ತು ಸಂಕಟ ಎಂದು ಕರೆಯಲು ಇಚ್ಚಿಸುತ್ತೀನಿ.

ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಎಲ್ಲಾ ವಿಚಾರಗಳು ಮತ್ತು ಆ ದಿನಗಳ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ನಡುವಳಿಕೆಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಪೂನಾ ಒಪ್ಪಂಧ, ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷದ ಅದ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆಸುಭಾಷ್ ಚಂದ್ರಬೋಸ್ ರನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಲಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದು, ಹಾಗೂ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಜೀವ ಉಳಿಸುವಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಸಾದ್ಯತೆಗಳು ಇದ್ದರೂ ಕೂಡ ನಿಸ್ತೇಜರಾದ ಸಂಗತಿ ಹೀಗೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ  ಈ ದಿನಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಎಂದು ಅನಿಸದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ , ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ನನ್ನು ಅರಿಯಲು,, ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಯುವ ಜನಾಂಗ ತಮ್ಮ  ಹೋರಾಟದ ಹಾದಿ ಕುರಿತಂತೆ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯನ್ನು  ಕಂಡು ಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತವೆ.

.

ಗಾಂಧಿ ಎಂಬ ಧ್ಯಾನ

ಗಾಂಧೀಜಿ ನಮ್ಮನ್ನಗಲಿ 65 ವರ್ಷ ಕಳೆದರೂ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ವಿಶ್ವದೆಲ್ಲೆಡೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಕಾಡುತ್ತಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಅವರದು.

                        ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲಾದ ಬದಲಾವಣೆ, ಆಲೋಚನಾ ಕ್ರಮ, ತಲೆಮಾರುಗಳ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿರುವ ಅಂತರ ಹಾಗು ಸ್ಮøತಿಗೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳಲಾರದಷ್ಟು ಅಸಹಾಯಕತೆಗೆ ದೂಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ನೆನಪುಗಳು ಇವೆಲ್ಲವುಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಗಾಂಧೀಜಿ ಇನ್ನೂ ಎಲ್ಲರೆದೆಯಲ್ಲಿ ಹಸಿರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

                        ಬೆಂಕಿಯಷ್ಟೇ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಲ್ಲದು ಎಂದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಜಗತ್ತಿಗೆ, ತಣ್ಣಗಿನ ಮಂಜುಗೆಡ್ಡೆಯೂ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಲ್ಲದು ಎಂಬುದನ್ನು ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟವರು ಗಾಂಧೀಜಿ.

                        20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಅದ್ವಿತೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಲಂಡನ್‍ನ ಟೈಮ್ಸ್ ಪತ್ರಿಕೆ ನಡೆಸಿದ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದಾಗ ಯಾರಿಗೂ ಅಚ್ಚರಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟೇ ಏಕೆ? ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಪಾಕ್ಷಿಕ `ದಿ ವೀಕ್'’ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಂದಿನ ಯುವ ಜನಾಂಗ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉನ್ನತ ವ್ಯಾಸಂಗದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ತಳೆದಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.

                        ಇಂದಿಗೂ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಕಾಶನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಗಾಂಧಿ ಬಗೆಗಿನ ಕೃತಿಗಳ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾಗುತ್ತಿವೆ. ನಿಧಾನವಾಗಿಯಾದರೂ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಗಳು ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತಿರುವುದು ಸಮಾಧಾನಕರ ಸಂಗತಿ.

                        ಈ ದೇಶ, ಸಮುದಾಯ, ಸಮಾಜ ದಾರಿಕಾಣದೆ ದಿಕ್ಕೆಟ್ಟಾಗಲೆಲ್ಲಾ ನಮಗೆ ನೆನಪಾಗುವುದು ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು.

                        1948 ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಹಂತಕನ ಗುಂಡಿಗೆ ಬಲಿಯಾಗುವ ಮುನ್ನ `ಗಾಂಧಿವಾದ' ಎಂಬುದು ತಲೆಯೆತ್ತಬಾರದು ಎಂದು ಗಾಂಧೀಜಿ ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದ್ದರು. `ಯಾವುದೇ ತತ್ವ-ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ನಾನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆನೆಂದು ಜಗತ್ತು ಹೇಳಬಾರದು. ಶಾಶ್ವತ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ದಿನ ನಿತ್ಯದ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ನನ್ನದೇ ಆದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸಲು ನಾನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ ಅಷ್ಟೆ' ಎಂಬುದು ಗಾಂಧಿಯವರ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು.

                        ಮಾನವ ಸಹಜ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳಾದ ಹಲವಾರು ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಗಾಂಧಿ `ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ'ನೆಂದುಎಲ್ಲರಿಂದ ಕರೆಸಿಕೊಂಡರೂ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಜೊತೆ ಪತಿಯಾಗಿ, ತಂದೆಯಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡ ರೀತಿಇಂದಿಗೂ ಚರ್ಚೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ. ದೇಶದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಲಿಕೊಟ್ಟ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಬದುಕೆಂದರೆ ಅದೊಂದು ರೀತಿ, `ತನ್ನ ಗುಡಿಸಲಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಊರಿಗೇ ಬೆಳಕಾಗುವ ಪರಿ'. ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಎಡೆಯಿಲ್ಲ.

               

         ಆಫ್ರಿಕಾದ ಡರ್ಬಾನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಬೇಧ ನೀತಿಯ ದೌರ್ಜನ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿ ರೈಲಿನ ಬೋಗಿಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಎಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟಾಗ, ಗಾಂಧಿ ಅದರಲ್ಲೂ ಬ್ಯಾರಿಸ್ಟರ್ ಆಗಿದ್ದ ಗಾಂಧಿ ಅದೊಂದು ವೈಯಕ್ತಿಕ ನೋವು-ಅಪಮಾನ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಜನತೆಗೆ ಬಿಳಿಯರಿಂದ ಮೋಕ್ಷವೆಂಬುದು ಸಿಗುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ನೋವಿಗಿಂತ ಸಮುದಾಯದ ನೋವು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಗಾಂಧಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದರು. ಈ ಗುಣವೇ ಅವರನ್ನು ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತರನ್ನಾಗಿಮಾಡಿತು.

                        ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಪತ್ರಕರ್ತನೊಬ್ಬ, ಗಾಂಧೀಜಿಯಿಂದಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಕರಿಯರಿಗೆ ಬಿಳಿಯರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಸಿಕ್ಕಿತು ಎಂದಾಗ,ಮಂಡೇಲಾ ಹೌದು ನೀವು ಆಫ್ರಿಕಾಕ್ಕೆ ಮೋಹನದಾಸ ಕರಮಚಂದ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಿರಿ, ನಾವು ಅವರನ್ನು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯನ್ನಾಗಿ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟೆವು ಎಂದು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದ್ದರು.

                        `ಶಕ್ತಿಯೇ ಸರ್ವಸ್ವ' ಎಂದು ನಂಬಿರುವ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ತತ್ವ ಹಾಗು ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟ. ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನತೆ, ಸಮೃದ್ಧಿ, ನ್ಯಾಯ ದೊರಕಿಸಿ ಕೊಡುವುದು ರಾಮರಾಜ್ಯದ ಕಲ್ಪನೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ ಉನ್ನತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಸಮುದಾಯದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಜೀವನಾಂಶ ಒದಗಿಸಿ ಕೊಡುವುದು ಅಗತ್ಯ ಎಂದು ಗೌತಮ ಬುದ್ಧ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದ. ದಾರ್ಶನಿಕ ಜಾನ್ ರಸ್ಕಿನ್ ಸರಳ ಬದುಕು ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತಾ, ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವ, ಸ್ವಾರ್ಥಿಯನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸುತ್ತಿರುವ ಆಧುನಿಕ ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದ್ದನು. ಇವೆಲ್ಲವುಗಳಿಂದ ಗಾಂಧೀಜಿ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ನೂರು ವರ್ಷಗಳ (1908) ಹಿಂದೆ ಅವರು ಹಿಂದ್ ಸ್ವರಾಜ್ ಕೃತಿ ಬರೆಯುವ ಮುನ್ನವೇ ಆಧುನಿಕ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲಾ ಆಡಂಬರಕ್ಕೆ ಬೆನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿ,ಪೂರ್ಣತೆಯ ಬದುಕಿನ ಹಾದಿಯ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

                        ಬ್ರಿಟೀಷರ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ ನರಳುತ್ತಿರುವ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂಸೆ ಮಂತ್ರದಂಡವಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕøತಿಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದ ಅಸ್ತ್ರವೊಂದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದ ಗಾಂಧಿ, ಅಣುಬಾಂಬ್‍ಗಿಂತ ಪ್ರಭಲವಾದ `ಅಹಿಂಸೆ' ಎಂಬ ಅಸ್ತ್ರವನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕೊಟ್ಟರು.

                        ಯಾರನ್ನೂ ಹಿಂಸಿಸದೆ, ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಹಿಂಸಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ (ಉಪವಾಸ, ಧರಣಿ) ಎದುರಾಳಿ ಯ ಮನೋಸ್ಥೈರ್ಯವನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುವ, ಮಣಿಸುವ ಈ ಅಹಿಂಸಾ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ಜಗತ್ತಿಗೆನೀಡಿದ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ.

     

                 1960 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ `ಶೊಮಾಕರ್' ನನ್ನ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅಹಿಂಸಾ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ ಎಂದನಲ್ಲದೆ, ಗಾಂಧಿಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳಿಗೆಅರ್ಥೈಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ `ಸಣ್ಣದು ಸುಂದರ' (ಸ್ಮಾಲ್ ಈಸ್ ಬ್ಯೂಟಿಫುಲ್) ಎಂಬ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೃತಿ ರಚಿಸಿ ಜಗತ್ತನ್ನು ತಲ್ಲಣಗೊಳಿಸಿದ. ಶೊಮಾಕರ್ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗುವಷ್ಟು ಅವರ ತತ್ವ-ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಅವುಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡವರಲ್ಲಿ ಶೊಮಾಕರ್ ಮತ್ತು ಕುಮಾರಪ್ಪಪ್ರಮುಖರು.

                        ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಗ್ರಾಮಸ್ವರಾಜ್ಯದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿ ಜನತಾಂತ್ರಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಆಶಯಗಳು ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಆಶಯಗಳು ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನ ಭಿನ್ನ ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ತಮ್ಮ ಏಳಿಗೆಗೆಅವಶ್ಯಕವಾದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ಜನರೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಜನತಾಂತ್ರಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ. ಇಂತಹ ಸಾಮೂಹಿಕ ನಿರ್ಧಾರ ತಳಮಟ್ಟದ ಸಮುದಾಯಗಳದ್ದು, ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಆಶಯ ಇದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾದುದು. ಜನತೆ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ತಾವೇ ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸುವುದಾದರೆ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸ್ಥಳೀಯ ನೆಲೆಗಳಿಗೆ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕರಣಗೊಳ್ಳುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಇಂತಹ ಸ್ಥಳೀಯ ನೆಲೆಗಳು ಜೀವಂತವಿರುವುದು ದೇಶೀ ಸಂಸ್ಕøತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ. ಗ್ರಾಮ ಸಂಸ್ಕøತಿಯು ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಿಕರ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿರುವ ಮಾನವೀಯ ಮುಖವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದ್ದು ಅದು ತಲೆಮಾರಿನಿಂದ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಹರಿದು ಬಂದಿದೆ.

ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಥವಾ ಅರ್ಹತೆಯ ಹಂಗಿಲ್ಲದ ಜನಪದರ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ರೂಪವಾದ ದೇಶೀಯ ಪಾರಂಪರಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ-ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ನಮ್ಮ ಪಾಲಿಗೆ ಲೋಕದರ್ಶನಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಸತ್ಯವನ್ನು ಗಾಂಧೀಜಿ ಮನಗಂಡಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಿಕರ ಈ ಜ್ಞಾನ ಶಾಖೆಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಇವುಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂದರ್ಭ-ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ಪಡೆದಿವೆ. ಇಂತಹ ಲೋಕವಿದ್ಯೆ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ವಿಕಾಸವಾಗಿ, ಕ್ರಿಯಾರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುವುದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಎಂಬುದು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅಚಲ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು.

  21 ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಹಾಗು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪ್ರಭುತ್ವದ ಏಕಮುಖ ನೀತಿಯ ಕೂಸಾದ ಜಾಗತೀಕರಣ ಪ್ರಭಾವದ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬೇಸಾಯಗಾರರು, ಕಸುಬುದಾರರು, ದಲಿತರು, ಆದಿವಾಸಿಗಳು, ಮಹಿಳೆಯರು, ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಸೇರಿದಂತೆ, ಶೇ.80 ರಷ್ಟು ಗ್ರಾಮಭಾರತದ ಜನತೆ ಈ ಪಾರಂಪರಿಕ ಜ್ಞಾನದಮೂಲ ವಾರಸುದಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ, ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಮರೆತು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಸಾಗಿದ್ದೇವೆ.

                        ವರ್ತಮಾನದ ಜಗತ್ತು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕ ಹಿಂಜರಿತ, ನಿರುದ್ಯೋಗ, ಬಡತನ, ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ, ಹಿಂಸೆ ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಚಿಂತನೆಗಳಲ್ಲಿ, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಹಾರ ಇದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತು ಮರೆತಿದೆ.

                        ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾದ ಜೆ.ಸಿ.ಕುಮಾರಪ್ಪ ಬರೆದ ಶಾಶ್ವತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂಬ ಕೃತಿ ಈ ಕ್ಷಣದಎಲ್ಲಾ ಸವಾಲುಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಬಲ್ಲದು. ಅದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಬೇಕಾಗಿವೆ ಅಷ್ಟೆ.

                        ತಮಿಳುನಾಡು ಮೂಲದ ಕುಮಾರಪ್ಪ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಪದವಿ ಪಡೆದುಆಧುನಿಕ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಮುಂಬೈ ನಗರದಲ್ಲಿ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮದೇ ಸಂಸ್ಥೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಇವರು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಶೈಲಿಯ ಉಡುಪಿಗೆ ವಿದಾಯ ಹೇಳಿ ಖಾದಿಗೆ ಶರಣು ಹೋದರು. ಮನುಷ್ಯ ಸಂಪತ್ತು ಸೃಷ್ಟಿಸುವವನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ರಾಜಕೀಯ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ,ನೈತಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊಂದಿದ ಸಮಾಜದ ಸದಸ್ಯ ಎಂಬುದು ಕುಮಾರಪ್ಪನವರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು.

           

           ಗಾಂಧೀಜಿಯವರಂತೆ ಅವರಿಗೆ ಹೊಸದಾಗಿ ಹೇಳಲು ಏನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ನಿಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ಜೀವ ಜಂತುಗಳುಹೇಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳಾಗಿ ಬದುಕುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಮನುಷ್ಯ ಕಲಿಯಬಹುದಾದಪಾಠವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಪ್ರಕೃತಿ ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಘಟಕಗಳ ಸಹಕಾರ ಬಯಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಜದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಘಟಕಗಳು ಅದರದರ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅನುವುಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಓಡಾಡಬಲ್ಲವರು ಓಡಾಡದವರಿಗೆ, ಬುದ್ಧಿ ಇರುವವರು ಬುದ್ಧಿ ಇಲ್ಲದವರಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡುವಂತೆ,ನಿಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದನ್ನೊಂದು ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಹಿಂಸೆ ಎಂಬುದು ಈಸರಪಳಿಯನ್ನು ಒಡೆಯದೆ, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ನಡೆದಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಜನ್ಮ ತಾಳುತ್ತದೆ. ಕುಮಾರಪ್ಪನವರು ಶಾಶ್ವತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದೊಂದಿಗೆ ನಶ್ವರ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೋಲಿಸಿದರು. ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಿಕಗೊಬ್ಬರ, ಕೀಟ ನಾಶಕ ಬಳಸಿ ಆ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಪ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಇಳುವರಿ ಪಡೆಯುವ ನಾಟಕೀಯ ದೃಶ್ಯವಾಗಿ ನಶ್ವರ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಭೂಮಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆಂದು, ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯಾಗುವ ಬದಲು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದಲ್ಲಿ ಮುಂದಾಗುವ ಅಪಾಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅವರುಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದರು.

                        `ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಣ ಅಥವಾ ಲೌಕಿಕ ವಸ್ತುಗಳ ಮೌಲ್ಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಿದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮಯಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ವಾಸ್ತವಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ನಾಶ ಆರಂಭವಾಗಿಜಗತ್ತು ಈ ಸಂಕಷ್ಟದಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಯಾವ ಮಾರ್ಗವೂ ಇರಲಾರದು'. ಇದು ಕುಮಾರಪ್ಪ ಹಾಗು ಗಾಂಧೀಜಿಯ ವರ ಅಚಲ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು.

                        ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತು ಹಿಂಸೆಗೆ ದೂಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ ಭಾರತದ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಮತ್ತವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೊಳಗಾದ ಪರಿಣಾಮದ ಫಲವನ್ನು ನಾವು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಸರಳತೆ-ಸಮಾನತೆ- ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಮುಂತಾದ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಸನ್ಯಾಸತ್ವದ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತು ಅರಿಯಬೇಕಿದೆ.

ಈ ಅರಿವು ನಮ್ಮನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಾಗಲೇ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ನಮಗೆ ಅರ್ಥವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯ.

             

                          (ಮಾಹಿತಿ ಸೌಜನ್ಯ :- ರಜನಿ ಭಕ್ಷಿಯವರ `ಬಾಪು ಕುಟಿ' ಕೃತಿಯಿಂದ)  

(ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, ಬೆಂಗಳೂರು. ಇವರು ಪ್ರಕಟಿಸುರುವ ನನ್ನ ಕೃತಿ” ಗಾಂಧಿ ಎಂಬ ಧ್ಯಾನ” ಪುಸ್ತಕದಿಂದ )

ನಾ ಕಂಡ ಸಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮ

                                                           

 ಗುಜರಾತ್ ಗಾಂಧಿ ಹುಟ್ಟಿದ ನಾಡು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ದ್ವೇಷ, ದಳ್ಳುರಿ, ಅಸೂಯೆಗಳ ಬೀಡು ಕೂಡ ಹೌದು.ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಗುಜರಾತ್ ನರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ, ಇಂಡಿಯಾದ ಲಂಕಾ ಫೈರ್ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ನಗರ ಈಗ ದ್ವೇಷ ಹಾಗು ಧರ್ಮ-ಕೋಮುಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ. ಸುಮಾರು 218 ಬಟ್ಟೆ ಮಿಲ್‍ಗಳಿರುವ ಈ ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮಿಲ್‍ಗಳ ಚಿಮಣಿಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಹೊಗೆಯೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿನ ಜನರ ಎದೆಯೊಳಗೂ ಕೂಡ ಕೋಮು ಜ್ವಾಲೆಯ ಹೊಗೆಯಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇಂದಿಗೂ ನೀವು ಈ ನಗರದ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ರಿಲೀಪ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಅರೆಸುಟ್ಟ ವಾಹನಗಳು, ಮುರಿದುಹೋದ ಸೈಕಲ್‍ಗಳು, ಕಿತ್ತುಹೋದ ಬಾಗಿಲುಗಳು, ಹಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ಬಂದೂಕು ಹಿಡಿದು ನಿಂತ ಪೋಲೀಸರು, ರಸ್ತೆಯ ನಡುವೆಯೇ ಎದ್ದು ನಿಂತಿರುವ ದೇವಾಲಯಹಾಗು ಮಸೀದಿಗಳು, ಮನೆ ಮನೆಯ ಮೇಲೂ ಹಾರಾಡುವ ಕೇಸರಿ ಹಾಗು ಹಸಿರು ಬಾವುಟಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.ಇವೆಲ್ಲವೂ ಈ ನಾಡಿನ ನೋವಿನ ಕಥೆಯನ್ನು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾ ಮೂಕ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ.

                        ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹಾಗು ಪರಿಸರ ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿರುವಈ ನಗರ, ಒಮ್ಮೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ನೆಲೆಬೀಡಾಗಿತ್ತು ಎಂದರೆ ನೀವು ನಂಬುತ್ತೀರಾ ? ಹೌದು ನಂಬಲೇಬೇಕು. ಗಾಂಧಿಯವರು  ಸಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಹರಿಜನ ಮತ್ತು ಯಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಬ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ತಂದಿದ್ದು ಈನಗರದಲ್ಲೇ. ಅಹಮದಾಬಾದ್‍ನ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಸಬರಮತಿ ನದಿತೀರದಲ್ಲಿ 1915 ರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಸಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮ ಸುಮಾರು 15 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದು ವಾಗಿತ್ತು. ಇಂದೂ ಕೂಡ ಈ ಆಶ್ರಮ ಗತ ವೈಭವವನ್ನು ಹೊತ್ತು, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಬದುಕಿನ ಕುರುಹುಗಳನ್ನುತನ್ನ ಒಡಲಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ನಿಂತಿದೆ. ಆದರೆ ಆಶ್ರಮದ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ ಹರಿದಿದ್ದ ಸಬರಮತಿ ಇಂದು ಬರಿದಾಗಿದ್ದಾಳೆ.ಈಗ ಅಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವುದು ನೀರಲ್ಲ, ಮಿಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಬಣ್ಣದ ದ್ರವ ಮಾತ್ರ. ಆದರೂ ಇಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ಈ ನದಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಮೋಹ ಮತ್ತು ಹೆಮ್ಮೆ. ನೀವು ಕೇಳಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದರೆ ಸಾಕು, ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಸಬರಮತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ನೂರಾರು ಕಥೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರು ತಾವು ಕಾಣದಿದ್ದರೂ ನಮಗೆ ಗಂಡಬೇರುಂಡ ಪಕ್ಷಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಕಥೆ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲವೆ? ಹಾಗೆ.

ಈ ನಗರಕ್ಕೆ ನೀವು ಕಾಲಿಟ್ಟ ತಕ್ಷಣ ಇಲ್ಲಿನ ವಾಹನಗಳು ಉಗುಳುವ ಮತ್ತು ಮಿಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಹೊಬರುವ ಕಪ್ಪು ಹೊಗೆಯಿಂದ ನಿಮಗೆ ಉಸಿರು ಕಟ್ಟುವ ಅನುಭವವಾದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಕಿ.ಮೀ.ದೂರವನ್ನು ಆಟೋದಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಸಮಯ ಸುಮಾರು 40 ನಿಮಿಷಗಳು.ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಸಂಚಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನೀವೇಊಹಿಸಿ. ಇವೆಲ್ಲವುಗಳಿಂದ ಹಾಯ್ದು ಈ ನಗರದ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಳವಾದ ಲಾಲ್ ದರ್ವಾಜದಿಂದ ಸುಮಾರು 7 ಕಿ.ಮೀ.ದೂರದ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಸಿಟಿ ಬಸ್‍ನಲ್ಲಿ ತಲುಪಿದಾಕ್ಷಣ ಉರಿಯುವ ಬಿಸಿಲಲ್ಲೂ ತಂಪೆರೆಯುವ ಬೇವಿನ ಮರಗಳು, ಮರದ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಕೂಗುವ ಕಾಜಾಣಗಳು ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ ಓಡಾಡುತ್ತಾ ನಲಿಯುವ ನವಿಲುಗಳು, ಈ ಆಶ್ರಮದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಸಂಸ್ಥೆಯವರು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಗೋಶಾಲೆಗಳಿಂದ ಕರುಗಳು ಕೂಗುವ ಅಂಬಾಎಂಬ ಧ್ವನಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ರೋಮಾಂಚನಗೊಳಿಸಿತ್ತಿದ್ದರೆ, ಆಶ್ರಮದ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಿಂದ ಅಲೆಅಲೆಯಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬರುವ ಮೀರಾ ಭಜನೆ ಗೀತೆಗಳು, ಗೀತಾ ಗೋವಿಂದದ ಭಕ್ತಿ ಗೀತೆಗಳು ಭಾವಪರವಶಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

                        ಈ ಸಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮ ರೂಪುಗೊಂಡದ್ದೇ ಒಂದು ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯ ಸಂಗತಿ. ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಬಂದ ಗಾಂಧೀಜಿ ಇಡೀ ದೇಶದ ಆಗು-ಹೋಗುಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಭಾರತದ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಾಗ `ಈ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋರಾಡುವ ಮೊದಲು, ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಶಿಸ್ತು,ಶ್ರದ್ಧೆ, ಸಂಯಮ ಹಾಗು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಅವಶ್ಯಕ ಎಂದು, ಇಂತಹ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಕನಸುಗಾರರನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಒಂದು ವಿದ್ಯಾಲಯ ಅಗತ್ಯವೆಂದು' ಮನಗಂಡ ಗಾಂಧೀಜಿ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಆರಿಸಿಕೊಂಡ ಸ್ಥಳ ಅಹಮದಾಬಾದಿನ ಸಬರಮತಿ ನದಿತೀರದಒಂದು ಸ್ಮಶಾನದ ಜಾಗ. 1915 ರಲ್ಲಿ ಪಟ್ಕರ್ ಎಂಬುವವರಿಂದ 8 ಎಕರೆ ಜಮೀನನ್ನು 2,500 ರೂಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಮಕ್ಕಾಗಿ ಕೊಂಡಾಗ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಹುಚ್ಚಪ್ಪ ಎಂದು ಕರೆದವರುಂಟು

                        ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಹಿಂಬಾಲಕರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಈ ಆಶ್ರಮ ಕ್ರಮೇಣ ನೂರಾರು ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ತಾಣವಾಯಿತು. ಮಗನ್‍ಲಾಲ್ ಎಂಬಾತನನ್ನು ಈ ಆಶ್ರಮದ ಶಿಲ್ಪಿಯೆಂದು ಕರೆದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಕೇವಲಸ್ಮಶಾನವಾಗಿದ್ದ ಈ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಗಿಡ ಮರಗಳನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಬೆಳೆಸಿ ಇಡೀ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ನದಿತೀರದ ನಂದನವನವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಮಗನ್‍ಲಾಲ್‍ನದು. ಅದಕ್ಕೆಂದೇ ಈತ ಗಾಂಧೀಜಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದ. ಈತ ಸತ್ತಾಗ `ಮಗನ್‍ಲಾಲ್ ಇಲ್ಲದ ನನ್ನ ಬದುಕು ಗಂಡನಿಲ್ಲದ ವಿಧವೆಯಂತೆ' ಎಂದು ಗಾಂಧೀಜಿ ರೋಧಿಸಿದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಗೆ ಬದುಕಿನ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯನ್ನು ಅದರಲ್ಲೂ ಭಾರತ ದೇಶದಲ್ಲಿನ ಅಸ್ಪøಶ್ಯತೆಯನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟದ್ದು ಕೂಡ ಈ ಆಶ್ರಮ.

                        ಹೀಗೆ ನೂರಾರು ಕನಸುಗಾರರ ಪಾಲಿಗೆ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದು ವಾಗಿದ್ದ ಈ ಆಶ್ರಮದ ಕಾರ್ಯ ಕಲಾಪ ಕೊನೆಗೊಂಡಿದ್ದು 1930 ರಲ್ಲಿ. ಅಹಮದಾಬಾದಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 240 ಕಿ.ಮೀ.ದೂರದ ಸೂರತ್ ಬಳಿಯ ದಂಡಿಗೆ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಗಾಂಧಿ ಪಾದಯಾತ್ರೆ ಕೈಗೊಂಡಾಗ, ಈ ದೇಶಕ್ಕೆಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬರುವವರೆಗೂ ಈ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟರು. ಅವರು ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಹೊರಟ ದಿನವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ `ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ ವಿಯೋಗ' ಎಂದು ಕರೆಯುವುದುಂಟು

            

          

ಗಾಂಧೀಜಿ ಆಶ್ರಮ ಬಿಟ್ಟ ನಂತರವೂ ಕೆಲ ಆಶ್ರಮವಾಸಿಗಳಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಈ ಆಶ್ರಮವನ್ನು1933 ರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರೇ ಹರಿಜನ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಒಂದಕ್ಕೆ ದಾನವಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದರು. 1948 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮರಣಾನಂತರಅವರ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲಾ ದಾಖಲೆ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿರಿಸಿ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ, ಗುಜರಾತ್ ಸರಕಾರದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಇಂದಿಗೂ ನೀವುಆಶ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಎಡಭಾಗದ ಕುಟೀರದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಎಲ್ಲಾ ದಾಖಲೆಗಳು, ಅವರ ಬದುಕಿನಎಲ್ಲಾ ಛಾಯಾ ಚಿತ್ರಗಳು, ಅವರು ಬರೆದ ಪತ್ರಗಳು, ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು, ಗಾಂಧಿಯವರ ಬಗ್ಗೆ ಇತರರು ನುಡಿದಮಾತುಗಳು ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುವದಾಖಲೆಗಳೆಂದರೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರುದಿನಾಂಕ 23-9-39 ರಂದು ಜರ್ಮನಿಯ ಹಿಟ್ಲರ್‍ಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರ, ಪತ್ರದ ಕೆಲವು ಸಾಲುಗಳು `ಪ್ರಿಯ ಗೆಳೆಯಾ ಕೆಲವು ಮಂದಿ ಸ್ನೇಹಿತರು ನಿನಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು. ಯಾರಿಗೆ ಏನೇ ಬರೆದರೂ ಅದಕ್ಕೆ ಬೆಲೆ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ನಂಬುವವನು ನಾನು. ಈ ಪತ್ರಕ್ಕೆ ನೀನು ಬೆಲೆ ಕೊಡುತ್ತೀಯೊ ಇಲ್ಲವೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ನನ್ನ ಈ ಪತ್ರಕ್ಕೆ ಮಹತ್ವ ನೀಡುತ್ತೀಯ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದೀನಿ. ಇಂದು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧವನ್ನೇ ಬಲವಾಗಿ ನಂಬಿರುವ ಏಕೈಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ನೀನೊಬ್ಬನೆ, ನಿನಗೆ ಗೊತ್ತಾ? ಯುದ್ಧ ಮನುಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಕೊಂದುಹಾಕುವ, ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಸರ್ವನಾಶ ಮಾಡುವ ಅಸ್ತ್ರವೇ ಹೊರತು ಬೇರೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಈ ಯುದ್ಧವನ್ನೇ ನೀನು ಬಲವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದೀಯಾ.ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ನೀನು ಇದಕ್ಕೆ ತಲೆಬಾಗ ಬೇಕಾಗುವುದು. ಇನ್ನಾದರು ನಿನ್ನ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ ಹೊಸಹಾದಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾರೆಯಾ?'. ಗಾಂಧೀಜಿ ನುಡಿದ ಹಾಗೆ ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಟ್ಲರ್ ಬೆಲೆ ತೆರಲೇಬೇಕಾಯಿತು.

    ಅದೇ ರೀತಿ ಜಲಿಯನ್ ವಾಲಾಬಾಗ್‍ನ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಜನರಲ್ ಡಯರನು ತನ್ನ ಕೊನೆಯದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಜನರ ಪಾಲಿಗೆ ಹೀರೊ ಆಗಿ ಮೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಒಮ್ಮೆ ಮನೆಯ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಿಂದಜಾರಿ ಬಿದ್ದು ತಲೆ ಕೆಟ್ಟು ಹುಚ್ಚನಾಗಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಸಾವಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಗಾಂಧೀಜಿ ಆಡಿದ ಮಾತುಗಳಿವು.

          

            

`ನಾನು, ಅವನು ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಲಾರೆ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಜನ ತಮ್ಮ ತಪ್ಪು ನಿರ್ಣಯದಿಂದ ಅವನನ್ನು ಒಬ್ಬ ನಾಯಕನನ್ನಾಗಿ ಮೆರೆಸಿದರು. ಅವನ ಇಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕರೆ ಅವನಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅಂದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರ ದುಖ: ನೋವುಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ'. ಪ್ರಾಯಶ: ಇಂತಹ ಚಿಂತನೆಗಳೇ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಮಹಾತ್ಮನ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿದ್ದು. ಈ ದಾಖಲೆಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಪರೂಪದ ಚಿತ್ರಗಳು ನಿಮ್ಮ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಬಲ್ಲವು.

                        ಚಿತ್ರ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಜಿ ಚಪ್ಪಲಿ ಹೊಲಿಯುತ್ತಾ `ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನನಗೆ ಚಪ್ಪಲಿ ಹೊಲಿಯುವುದೇ ತುಂಬಾಖುಷಿ ಕೊಡುವ ಕೆಲಸ, ನಿಮಗೆ ಚಪ್ಪಲಿ ಬೇಕಿದ್ದರೆ ನಿಮ್ಮ ಕಾಲಿನ ಅಳತೆ ಕೊಡಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುತ್ತೇನೆ' ಎನ್ನುವ ಮಾತು ಹಾಗು ಅವರು ದುಂಡು ಮೇಜಿನ ಪರಿಷತ್ತಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿಗೆ ಹೋದಾಗ ಅವರಿಗಾಗಿ ಸಂತೋಷ ಕೂಟ ಏರ್ಪಡಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿನ ಜನರೆಲ್ಲಾ ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಮೂಹ ಗಾನ ಹಾಡುತ್ತಾ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ,  ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ನಿನಗೊಬ್ಬ ಸಂಗಾತಿ ಬೇಕಾಗಿದ್ದಾಳೆ ಅಲ್ಲವೇ ? ಎಂದು ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ, ಇಲ್ಲ ನನಗೆ ಈ ಕೋಲೇ ಸಾಕು ಎಂದು ಕೋಲು ಹಿಡಿದು ಗಾಂಧಿ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ, ನೋವಿನಲ್ಲೂ ನಗು ತರುವಂತಹದ್ದು. ಕುಟೀರದಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲೇ ಗಾಂಧೀಜಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಬರಮತಿ ನದಿಯಸೋಪಾನ, ಅವರ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಮಂದಿರ, ನದಿಗೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ಅವರು ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಹೃದಯಕುಂಜನಿವಾಸ. ಈ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹಾಗೇ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ನಿವಾಸದೊಳಗೆ ಕಸ್ತೂರಿಬಾರವರ ಕೊಠಡಿ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಮಲಗುವ ಕೋಣೆ, ಅಡುಗೆ ಮನೆಯ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹಾಗೇ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಹೃದಯಕುಂಜ ನಿವಾಸದ ಮುಂಭಾಗಕ್ಕೆ ವಿನೋಬಾರವರು ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಪಾರಿವಾಳದ ಗೂಡಿನಂತಹ ಪುಟ್ಟ ಮನೆ, ಬಲಭಾಗಕ್ಕೆ ಅತಿಥಿಗಳ ನಿವಾಸ ಮತ್ತು ಅವರ ಗುಡಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಗಾಂಧೀಜಿ ಆಶ್ರಮ ಬಿಡುವ ಮುನ್ನ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಹುಡುಗ,ಇಂದು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ನಿವಾಸದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಹೊಣೆಹೊತ್ತು, ಚರಕದಲ್ಲಿ ನೂಲುತ್ತಾ ,ಆಶ್ರಮದ ಜೀವಂತ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳ ಕೊಂಡಿಯಂತಿರುವ ವೃದ್ಧ ದಾದಾಬಾಯ್ ಅದೇ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.

                        

                        .

ಪ್ರತಿ ದಿನ ಸಂಜೆಯ ನಂತರ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಬೆಳಕಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಪ್ರಮುಖಘಟನೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಕೇಳಬಹುದು. ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಹಾಗು ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿನ 90 ನಿಮಿಷದ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಬಾಲ್ಯ ಹಾಗು ಶಾಲಾ ದಿನಚರಿ, ಆಫ್ರಿಕಾದ ಹೋರಾಟ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಹೋರಾಟ ಆಶ್ರಮದ ದಿನಚರಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಿಬಾ ನಿಧನರಾದಾಗ ಗಾಂಧಿ ರೋಧಿಸಿದ ಆ ನೀರವ ಮೌನ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದಾಗ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಭುಗಿಲೆದ್ದ ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಂಘರ್ಷದಿಂದ ನೊಂದು ಗಾಂಧಿಯವರಾಡಿದ ಮಾತುಗಳು, ಇವಲ್ಲದೆಗಾಂಧೀಜಿ ನಿಧನರಾದಾಗ ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ನೆಹರು ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ನಾಯಕರು ಗದ್ಗದಿತರಾಗಿ ನುಡಿದ ನಮನಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ಇಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ.

                        ಇಡೀ ದಿನ ಈ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಕಾಲ ಕಳೆದದ್ದು ತಿಳಿಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಸುಂದರ ಪರಿಸರಇಲ್ಲಿಯದು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಈ ಆಶ್ರಮ ಇಂದಿನ ಸುಳ್ಳು ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಮಾತಿನ ಮಂಟಪದಿಂದ ಅಂದಿನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಪೂರ್ವ ಲೋಕಕ್ಕೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆ.

                         

                        (4-10-1987 ಸುದ್ಧಿ ಸಂಗಾತಿ ವಾರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನ)