ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಘನತೆಗೆ ಸಂದ ಎರಡು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು

ಕನ್ನಡ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಹಾಗೂ  ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ  ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತ  ಟಿ.ಎಸ್.ಆರ್  ಹಾಗೂ ಮೊಹರೆ ಹನುಮಂತರರಾಯರ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಈ ಬಾರಿ ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನೆಲದ ಇಬ್ಬರು ಪ್ರತಿಭಾನ್ವಿತ ಪತ್ರಕರ್ತರಿಗೆ ಸಂದಾಯವಾಗಿರುವುದು ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ನನಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಮಾಧಾನ ಮತ್ತು ಖುಷಿ ಕೊಟ್ಟಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡುವವರಿಗೂ ಮತ್ತು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ವ್ಯೆಕ್ತಿಗಳಿಗೂ ಘನತೆ ಎಂಬುದುಇರಬೇಕು ಎಂದು ದೃಢವಾಗಿ ನಂಬಿದವನು ನಾನು. ಪ್ರಶ್ಸಸ್ತಿಗಳು ಅಪಮೌಲ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಎರಡು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು  ಅರ್ಹರಿಗೆ  ಸಂದಾಯವಾಗುವುದರ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು  ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ.

ನಾಡಿನ ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದು  ಹಾಗೂ ಕಳೆದ  ಮೂರು ದಶಕಗಳಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಕುರಿತ ನನ್ನ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಬರೆವಣಿಗೆಗೆ   ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರಂತಿರುವ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರಿಗೆ ಟಿ.ಎಸ್.ಆರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು  ಅದೇ ರೀತಿ  ಮೂರು ದಶಕಗಳಿಂದ ನನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಮಿತ್ರ,ನಾಗಿ, ಉದಯ  ಟಿ.ವಿ.ಯ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿ, ಹಾಗೂ  ಖಾಸಾಗಿಯಾಗಿ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯ ಹೀಗೆ  ಎಲ್ಲವೂ ಆಗಿರುವ ಗಂಗಾಧರ ಹಿರೇಗುತ್ತಿಗೆ ಮೊಹರೆ ಹನುಮಂತರಾಯರ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆತಿದೆ. ಈ ಎರಡೂ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ತಲಾ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ನಗದು,ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ವಿಧಾನ ಸೌಧದ ಬಾಂಕ್ವೆಂಟ್ ಹಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳ ಮೂಲಕ ವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಿದ ಸಂಪಾದಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದ ಟಿ.ಎಸ್.ರಾಮಚಂದ್ರರಾವ್ ಕನ್ನಡ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಕಂಡ ಅಪರೂಪದ ನಿಷ್ಟಾವಂತ ಹಾಗೂ ನಿಷ್ಟುರ ಪತ್ರಕರ್ತರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಮಾಜಿಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ದೇವರಾಜ ಅರಸ್ ಅವರ ಆತ್ಮೀಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದ ಟಿ.ಎಸ್.ಆರ್. ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ತಮ್ಮ ಖಾಸಾಗಿ ಗೆಳೆತನವನ್ನು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡವರಲ್ಲ. ಅರಸು ಆಡಳಿತದ ಲೋಪ ಧೋಷಗಳನ್ನು ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಮುಲಾಜಿಲ್ಲದೆ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದ “ಛೂಬಾಣ” ಎಂಬ ವ್ಯೆಂಗೋಕ್ತಿಗಳ ಅಂಕಣ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ಇಂದಿಗೂ ಆ ಅಂಕಣ ದಂತಕಥೆಯಂತೆ ಪತ್ರಕರ್ತರ ನಡುವೆ ಚರ್ಚೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಪರ್ತಕರ್ತರಿಗೆ ಮನರಂಜನೆ ಇರಬೇಕು, ಜೊತೆಗೆ ಅವರಿಗೊಂದು ಖಾಸಾಗಿತನವಿರಬೇಕು ಎಂದು ಮೊದಲು ಮನಗಂಡವರಲ್ಲಿ ಟಿ.ಎಸ್. ಆರ್. ಪ್ರಮುಖರು.  ಅವರ ಈ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದಾಗಿ 1966 ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕಬ್ಬನ್ ಪಾರ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಕಟ್ಟಡದ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ “ ಬೆಂಗಳೂರು ಪ್ರೆಸ್ ಕ್ಲಬ್” ಎಂಬ ಪತ್ರಕರ್ತರ ಖಾಸಾಗಿ ತಾಣವೊಂದು ತಲೆಯೆತ್ತಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.ಇಂದು ಈ ಕ್ಲಬ್ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತ ಕ್ಲಬ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಬೆಂಗಳೂರುನಗರ ಸುದ್ದಿಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ.  ಇಂತಹ ಮಹಾನ್ ಪತ್ರಕರ್ತರ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ  ಅಪ್ರತಿಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ನಾಡಿನ ಪತ್ರಕರ್ತನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಟಿ.ಎಸ್. ಆರ್. ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಭಾರಿ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರಿಗೆ ದೊರೆತಿರುವುದು  ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮದ ಘನತೆಗೆ ಸಂದ ಗೌರವವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿದ್ಧಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನವರಾದ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರು  ಶಿರಸಿಯಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿದ ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ . ಖರಗ್ ಪುರದ ಐ.ಐ.ಟಿ ಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಹಾಗೂ ದೆಹಲಿಯ ಜವಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ವಿ.ವಿ.ಯಲ್ಲಿ ಎಂ.ಫಿಲ್ ಪಡೆದವರು.  ಉತ್ತರಕಾಂಡದ ನೈನಿತಾಲ್ ಗಿರಿಧಾಮದಲ್ಲಿರುವ ನೈನಿತಾಲ್ ವಿ.ವಿ.ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ ಆರಂಭಿಸಿದ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರು  ಅದೇ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದರೆ, ಇಂದು  ಈ ದೇಶದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತ ವಿ.ವಿ.ಯ ಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ರಾರಾಜಿಸಬಹುದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಮಡರು. ಇದನ್ನು ನಾವು ಕನ್ನಡ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಪುಣ್ಯ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.  ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಈ ನಾಡಿನ ನೆಲ ಮತ್ತು ಜಲ , ದೇಶಿ ಜ್ಞಾನ ಪರಂಪರೆ ಕುರಿತು ಅವರಿಗಿದ್ದ ಆಸಕ್ತಿಯು ಅವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದ ಕನ್ನಡ ನಾಡಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿತು.

ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಪತ್ರಿಕಾ ಬಳಗವನ್ನು ಸೇರಿ. ಕನ್ನಡಿಗರ ಪಾಲಿಗೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಡಲೆಯಂತಿದ್ದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಹಾಗೂ ಪರಿಸರದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸರಳವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತಾ  ಬಂದ  ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರು ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಉಂಟು ಮಾಡಿರುವ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಅನನ್ಯ ಸಾಧನೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಬಹುದು. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸುಧಾ ಮತ್ತು ಇತರೆ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ, ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಧಾರವಾಹಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅವುಗಳು  ಗೃಹಿಣಿಯರ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿತ್ತು. ಅಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುಧಾ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಪಾದಕನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಅಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ, ಪ್ರಾಣಿ, ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜಗತ್ತಿನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅಡಕಗೊಳಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ವಯೋಮಾನ ಮತ್ತು ವರ್ಗದವರ ಪತ್ರಿಕೆಯಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಯಾವುದೇ ಸದ್ದು ಗದ್ದಲವಿಲ್ಲದೆ, ಎಲೆ ಮರೆಯ ಕಾಯಿಯಂತೆ, ಕಾಡು ಕುಸುಮದಂತೆ ಇರುವ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರು ಕೇವಲ ಬರಹದ ಮೂಲಕ ಪರಿಸರದ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ತೋರಿದವರಲ್ಲ. ಸ್ವತಃ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡವರು. ಅವರ ಇಂತಹ ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾದ ಬದುಕು, ಹಾಗೂ ಕಿರಿಯವರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವ ಉತ್ಸಾಹ ಇವುಗಳಿಂದಾಗಿ ಇಂದು ಕನ್ನಡ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪರಿಸರ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ನೂರಾರು ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಲೇಖಕರು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ವಿಜ್ಞಾನ ಬರೆವಣಿಯ ಭೀಷ್ಮರಂತಿರುವ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗ್ಡೆಯವರಿಗೆ ಟಿ.ಎಸ್.ಆರ್. ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭಿಸಿರುವುದು ನ್ಯಾಯೋಚಿತವಾದ ಆಯ್ಕೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಇನ್ನು ಮೊಹರೆ ಹನುಮಂತರರಾಯರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಿಂದಲ್ಲೂ ಓರ್ವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಾಗಿ, ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಯಾಗಿ ಉತ್ತರ ರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮನೆ ಮಾತಾದವರು. ಸರ್ಕಾರ ಅಥವಾ ಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಪ್ರಜೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಹವನ ಸೇತುವೆಯಾಗಿ ಪತ್ರಿಕೆ ಇರಬೇಕೆಂದು  ಮನಗಂಡವರಲ್ಲಿ ಮೊಹರೆಯವರು ಪ್ರಮುಖರು. ಅವರು ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಿದ ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯು ಕನ್ನಡದ ಹಿರಿಯ ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತ ಕನ್ನಡದ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು ಈಗಲೂ ಸಹ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜನರ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಹನೀಯರ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಅವರ  ಹಾಗೆ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ಪತ್ರಕರ್ತರಿಗೆ ಮೊಹರೆ ಹನುಮಂತರಾಯರ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಈ ವರ್ಷ  ಗಂಗಾಧರ ಹಿರೇಗುತ್ತಿಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈಗಿನ ಕನ್ನಡದ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಅಬ್ಬರಗಳ ನಡುವೆ ಜಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಕಣ್ಣುಮಚ್ಚುತ್ತಿರುವಾಗ, ಅಂತಹ ನಾಡಿನ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸೆಡ್ಡು ಹೊಡೆದು ಅವುಗಳ ಸಮಾನ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಗಂಗಾಧರ್ ಬೆಳೆಸಿರುವುದನ್ನು ನಾನು ಪವಾಡ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ. ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಆರಂಭದ ದಿನಗಳಿಂದಲೂ, (ಅದು ಕಪ್ಪು ಬಿಳುಪಿನ ಹಾಗೂ ಟಬ್ಲಾಯಡ್ ಪತ್ರಿಕೆ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಿಂದಲೂ) ನಾನು ಓದುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ, ಒಬ್ಬ ಪತ್ರಕರ್ತನಿಗೆ ಇರಬೇಕಾದ ಛಲ, ನಿಷ್ಟೆ, ಹಾಗೂ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಧ್ವೇಷವಿಲ್ಲದ ನಿರ್ಭಾವುಕತನದ ವ್ಯೆಕ್ತಿತ್ವ ಇವುಗಳು ಗಂಗಾದರ ಹಿರೇಗುತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದರಿಂದಾಗಿ ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ಪತ್ರಿಕೆಯು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನರ ಬದುಕಿನ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ಮಿಳಿತಗೊಂಡಿದೆ. ನಾನು ಮತ್ತು ಗಂಗಾಧರ ಹಿರೇಗುತ್ತಿ ಇಬ್ಬರೂ ವಡ್ಡರ್ಸೆ ರಘುರಾಮಶೆಟ್ಟರ “ನೈತಿಕತೆಯ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ” ಎಂಬ ಅಗೋಚರ ಶಾಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಎನ್ನುವುದು  ನನ್ನ ಪಾಲಿಗೆ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಂಗತಿ.

1981 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಬಳಗಕ್ಕೆ  ನಾನು, ಜಾಹಿರಾತು ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ಅಂದಿನ ಮದ್ರಾಸ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಕಳೆದು ಹೋಗಿದ್ದೆ.. ನನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಬರೆವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಅನುವಾದ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಬಿ.ವಿ.ವೈಕುಂಠರಾಜುರವರ ಮೂಲಕ  ಬರೆವಣಿಗೆಗೆ ಹಚ್ಚಿದವರು ವಡ್ಡರ್ಸೆಯವರು. ಇದೇ ವಡ್ಡರ್ಸೆಯವರು 1984 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ತೊರೆದು ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಮುಂಗಾರು ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ಆರಂಭಿಸಿದಾಗ ಆಗ ತಾನೆ ಪದವಿ ಮುಗಿಸಿದ್ದ ಗಂಗಾಧರ್  ಎಂಬ ಹಿರೇಗುತ್ತಿಯ    ಯುವಕ ಮುಂಗಾರು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗೆ  ವರದಿಗಾರನಾಗಿ ,ಜೊತೆಗೆ  ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮದ ಬದುಕು ಆರಂಭಿಸಿ , ಕಾರವಾರದ  ಬಿರು ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಸೈಕಲ್ ತುಳಿದು ತನ್ನ ಮೈ ನೆತ್ತರನ್ನು ಬೆವರಾಗಿ ಹರಿಸಿ ಇಂದು ಇಷ್ಟು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ.

ಒಂದು ಜಾತಿ, ಸಮುದಾಯ ಅಥವಾ ಧರ್ಮ ಇಲ್ಲವೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಿಷ್ಟೆಯನ್ನು ಒತ್ತೆ ಇಟ್ಟು ಸಮಾಜವನ್ನು ಒಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪತ್ರಕರ್ತರು ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ನಡುವೆ ಗಂಗಾಧರ ಹಿರೇಗುತ್ತಿ , ಏಕೆ ಇತರರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುವುದಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಅವರಲ್ಲಿರುವ ಮಾನವೀಯ ಮುಖವುಳ್ಳ ಸಂವೇದನೆ,, ಸದಾ ಬಡವರ ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಅಚಲವಾದ ಕಾಳಜಿ, ಮತ್ತು    ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟ ಕಡೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ  ಧ್ವನಿಯಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಹಂಬಲ ಇವುಗಳು ಕೇವಲ ಹಿರೇಗುತ್ತಿಯವರ ಕಾಳಜಿ ಮಾತ್ರ ಆಗಿರದೆ, ಪತ್ರಿಕೆಯ ಕಾಳಜಿ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ.ಇಂತಹ ಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಕನಿಗಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಯಾರಿಗೆ ತಾನೆ ಮೊಹರೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯ? ನಿಜಕ್ಕೂ ಇದು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಘನತೆಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಗೆ ಸಂದ ಗೌರವ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

( ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ಪತ್ರಿಕೆಯ “ಜಗದಗಲ” ಅಂಕಣಕ್ಕೆಬರೆದ ಲೇಖನ)

ಇತಿಹಾಸದ ಕಸದ ಬುಟ್ಟಿ ಜಾರುತ್ತಿರುವ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷ

ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ, ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿ ದೆಹಲಿಯ ಮಹಾನಗರ ಸಭಾ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೂ ಸಹ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯಿತು. ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷ ಕಂಡ ಹೀನಾಯ ಸೋಲು ಭಾರತದ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ನಾಗರೀಕರ ಪಾಲಿಗೇನು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ಕಳೆದ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ಈ ಪಕ್ಷದ ಆಂತರೀಕ ವಿದ್ಯಾಮಾನಗಳು ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ ಜಿಗುಪ್ಸೆ ಮೂಡಿಸಿದ್ದವು.  

2015 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಧಾನ ಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಾದ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ ಗಳನ್ನು ಮಣಿಸಿ ಅಧಿಕಾರದ ಗದ್ದುಗೆಗೆ ಏರಿದ್ದ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದ ಗೆಲುವು ಕೇವಲ ಹೊಸದಾಗಿ ಜನಿಸಿದ ಒಂದು ಪಕ್ಷದ ಗೆಲುವು ಮಾತ್ರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದು ಭಾರತದ ಶ್ರೀಸಾಮಾನ್ಯನ ಗೆಲುವಾಗಿತ್ತು ಜೊತೆಗೆ ಅವನ ಕನಸಿನ ಭಾರತದ ರಾಜಕಾರಣ ಹೇಗಿರಬೇಕೆಂಬ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯಿತ್ತು. . ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಈ ಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಭಾರತ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಜಗತ್ತಿನ ಸುದ್ದಿಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಗಮನ ಸೆಳೆದು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಚರ್ಚೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ  ಈ ಎಲ್ಲವೂ ಮಣ್ಣುಪಾಲಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ದೆಹಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ನೆರೆಯ ಪಂಜಾಬ್, ಹರ್ಯಾಣ, ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮುಂತಾದ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದ್ದ ಈ ಪಕ್ಷವು.  ವೃತ್ತಿ ನಿರತರಾಜಕಾರಣಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗೆ ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೊಡ್ಡು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ  ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಂಶರಾಜಕಾರಣ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ತುಂಡು ಪಾಳೆಗಾರರಂತೆ ಕಾಣುವ ಭ್ರಷ್ಟ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ನಿದ್ದೆಗೆಡಿಸಿತ್ತು. ಇವರೆಲ್ಲರನ್ನು ಕಸದ ಬುಟ್ಟಿಗೆ ಗುಡಿಸಿಹಾಕಿ  ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಭಾಷ್ಯ ಬರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದ ಜನರಿಗೆ ಈ ಪಕ್ಷವು ಇದೀಗ ತನ್ನ ಚಿಹ್ನೆಯಾದ ಪೊರಕೆಯನ್ನು ಮತದಾರರ ಕೈಗೆ ಕೊಟ್ಟು ಅವರಿಂದ ಗುಡಿಸಿಕೊಂಡು ಇತಿಹಾಸದ ಕಸದ ಬುಟ್ಟಿಗೆ ಜಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು, ಆರೋಪ, ಪ್ರತ್ಯಾರೋಪಗಳು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ನಾಗರೀಕರಲ್ಲಿ ಧಿಗ್ಭ್ರಮೆ ಮತ್ತು ಜಿಗುಪ್ಸೆ ಮೂಡಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಇನ್ನೆಂದಿಗೂ ಭಾರತದ ಯಾವುದೇ ಪರ್ಯಾಯ ರಾಜಕಾರಣದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಂಬದಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷದ ಹಿಂದೆ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಗಾಂದಿವಾದಿ ಅಣ್ಣಾ ಹಜಾರೆ ಆರಂಭಿಸಿದ ಆಂಧೋಲನ ಪರ್ಯಾಯ ರಾಜಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಹೊಸ ಆಸೆ ಮತ್ತು ಭರವಸೆಗಳನ್ನು ಮೂಡಿಸಿತ್ತು. ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಎಂಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹಿನ್ನಲೆಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿ  ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಾಗರೀಕನೊಬ್ಬ ಮತದಾರರ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲ ಪಡೆದು ರಾಜಕಾರಣದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಬದಲಿಸಬಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಒಬ್ಬ ಜನನಾಯಕನಿಗೆ ಇರಬೇಕಾದ ತಾಳ್ಮೆ,, ಅಧಿಕಾರ ಚಲಾಯಿಸಲು ಇರಬೇಕಾದ ಮುತ್ಸದಿತನ ಇವುಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರ ಜೊತೆ ನಡೆದುಕೊಂಡ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯ ವರ್ತನೆಯಿಂದಾಗಿ  ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್  ಇಡೀ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಅಧಃಪತನದತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.. ತಮ್ಮ ತಾತ್ವಿಕ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಂದ  ಪ್ರೊ. ಯೋಗೇಂದ್ರಯಾದವ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಕೀಲ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಭೂಷಣ್ ಇವರುಗಳು ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಹೊರಬಂದ ನಂತರ  ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಸ್ವರಾಜ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎನ್ನುವ ನೂತನ ಪಕ್ಷವು ದೆಹಲಿ ಮಹಾನಗರ ಸಭೆಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ಒಂದರಷ್ಟು ಮತವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. 

ಕೇವಲ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ದಿಲ್ಲಿಯ ಮತದಾರರು, ತಾವೇ ಸ್ವತಃ ಹಣ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಚುನಾವಣೆಯ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡು   ಮನೆ ಮನೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಪರವಾಗಿ ಮತ ನೀಡುವಂತೆ ಮತದಾರರಲ್ಲಿ ವಿನಂತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.ಇವರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಉದ್ಯೋಗಸ್ಥ ಯುವಕರು, ಗೃಹಣಿಯರು, ಪೌರಕಾರ್ಮಿಕರು, ಆಟೋರಿಕ್ಷಾ ಮತ್ತು ಸೈಕಲ್ ರಿಕ್ಷಾ ಚಾಲಕರು ಇದ್ದದ್ದು ವಿಶೇಷವಾಗಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ, ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷವು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಪಕ್ಷ ಎಂಬ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಮತ್ತು ಭರವಸೆಯನ್ನು ನಾಗರೀಕರಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಸಿತ್ತು. ಇದೀಗ ಭ್ರಮನಿರಸನಗೊಂಡಿರುವ ಅದೇ ನಾಗರೀಕರು ಪಕ್ಷವನ್ನು ಬೇರು ಸಮೇತ ಕಿತ್ತೊಗೆಯಲು ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ಪಕ್ಷದ ಸೋಲು ಮಾತ್ರವಾಗಿರದೆ, ಭಾರತದ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ನಾಗರೀಕರ ಪರ್ಯಾಯ ರಾಜಕಾರಣದ ಪ್ರಯೋಗದ ವಿಫಲತೆ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ.

.ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮುನ್ನ ಅರವಿಂದ ಕೇಜ್ರಿವಾಲರು ಯಾವ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದ್ದರೋ, ಈಗ  ಅದೇ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಕಟ ಕಟೆಗೆ ಏರುವ ಹಂತ ತಲುಪಿದ್ದಾರೆ.. ಅವರದೇ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದ ಕಪಿಲ್ ಮಿಶ್ರಾ ಎಂಬುವರು ಮುಂಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ವಿರುದ್ಧ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ದಾಖಲೆಗಳ ಸಮೇತ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿ,  ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ದೂರು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಈವರೆಗೆ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಈ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಿಲ್ಲ. ನಿರಾಕರಿಸಿಲ್ಲ.  ಆದರೆ  ತಮ್ಮ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿ ಹಾಗೂ ದೆಹಲಿಯ ಉಪಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮನೀಷ್ ಸಿಸೋಡಿಯಾ ಮೂಲಕ  ಆರೋಪವನ್ನು ಅಲ್ಲಗೆಳದಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ತುರ್ತು ಸಭೆ ನಡೆಸಿ, ಕಪಿಲ್ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರನ್ನು ಪಕ್ಷದಿಂದ ಅಮಾನತ್ತುಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮೊದಲು ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಪ್ರಥಮ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲರು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಕುರಿತಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಮಾತುಗಳಿಗೂ ಹಾಗೂ ಈಗಿನ ಅವರ ನಡುವಳಿಕೆಗೂ ಅಜಗಜಾಂತರ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿವೆ. ಅತ್ಯಧಿಕ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ದಿಲ್ಲಿಯ ಅದಿಕಾರದ ಗದ್ದುಗೆಗೆ ಏರಿದ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿಯ ಪಕ್ಷದ ಶಾಸಕರುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರಾಗಿ ವಿವಿಧ  ಹಗರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಕೆಟ್ಟ ಹೆಸರು ತಂದರು. ಕೆಲವರು ಜೈಲು ಪಾಲಾದರೆ, ಇನ್ನು ಹಲವರು ತಮ್ಮ ಶಾಸಕ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕುತ್ತು ತಂದುಕೊಂಡರು. ಮುಂದಿನ ಸರದಿ ಅರವಿಂದ ಕೇಜ್ರಿವಾಲರದು ಎಂಬಂತಾಗಿದೆ. ಈಗಾಗಲೇ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ  ಎಫ್.ಐ.ಆರ್. ದಾಖಲಾಗಿದ್ದು ಸಿ.ಬಿ.ಐ. ತನಿಖೆ ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ಆರೋಪ ಸಾಬೀತಾದರೆ, ಅವರನ್ನು ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಕಿತ್ತೊಗೆಯಲು ಉಪವಾಸ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ನಡೆಸುವುದಾಗಿ ಅಣ್ಣಾ ಹಜಾರ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ನಾವು ಕನಸು ಕಾಣುವ ಆದರ್ಶ ಸಮಾಜಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವದ ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಇದೀಗ ಅರವಿಂದ ಕೇಜ್ರಿವಾಲರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗತೊಡಗಿದೆ. ದೇಶದ ಹಲವು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ  ದೇಣಿಗೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ  ಹರಿದು ಬಂದ ಕಪ್ಪು ಹಣದ ಬಗ್ಗೆ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತರಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದ ಅವರು,  ತಮ್ಮ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ದೇಶ, ವಿದೇಶದಿಂದ ದೇಣಿಗೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಣ ಬಂದಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈವರೆಗೆ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿಲ್ಲ. ಇನ್ನೊಬ್ಬರ  ನೈತಿಕತೆ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವ ಮುನ್ನ ತಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನೆಲೆಗಟ್ಟು  ನೈತಿಕವಾಗಿ ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಭದ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅರವಿಂದ್ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್  ಒಮ್ಮೆ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿತ್ತು.

ದಿಲ್ಲಿಯ ಜನರಿಗೆ ಕೈಗೆಟುಕುವ ದರದಲ್ಲಿ ನೀರು. ವಿದ್ಯುತ್ ಒದಗಿಸುವ ಆಶ್ವಾಸನೆ ನೀಡಿದ್ದರು. ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ  ಮೊದಲ ವರ್ಷ ಇಂತಹ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಯಿತಾದರೂ  ನಂತರ ಅದು ತಣ್ಣಗಾಯಿತು. ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಜೊತೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತಾಗಿ ನೇರ ಸಂವಾದ ನಡೆಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಬೀದಿಗಿಳಿದ ಅರವಿಂದ ಕೇಜ್ರಿವಾಲರಿಗೆ ಜನರ ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಗೂ ಬೆಟ್ಟದಷ್ಟು ದೂರುಗಳು ಮತ್ತು ಅಹವಾಲುಗಳು  ಎದುರಾದಾಗ ಆ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು  ಕೈ ಬಿಟ್ಟರು. ಇದೀಗ  ಅವರು ದೆಹಲಿಯ ಲೆಪ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗೌರ್ನರ್ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಜೊತೆ ನಿರಂತರ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುವುದರ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಹಾಗೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಡೆಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವಿನ ತಾತ್ವಿಕ ಅಥವಾ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಹಕಾರ ಸಮನ್ವಯತೆ ಅನಿವಾರ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನು ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ಮನಗಾಣದೆ ಹೋದದ್ದು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಅಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿತು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷ ಕುರಿತಂತೆ ದಿಲ್ಲಿಯ ನಾಗರೀಕರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ದೇಶದ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಆಸೆ, ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳು ಕರಗಿ ಹೋದವು.

ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದ ವಿಫಲತೆ ಒಂದು ಪಕ್ಷದ ಸೋಲು ಮಾತ್ರ ಆಗಿರದೆ, ಈ ದೇಶದ ಪರ್ಯಾಯ ರಾಜಕಾರಣದ ಪ್ರಯೋಗದ ಸೋಲು ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಕಳೆದ ಮೂರು ದಶಕಗಳಿಂದ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನೆಲಕಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಳುವಳಿಗಳ ಸೋಲಿನ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷದ ಹೆಸರು ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗುವುದರ ಮೂಲಕ ಈ ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಚಳುವಳಿಗಳನ್ನು ನಾಗರೀಕರು ಅನುಮಾನದಿಂದ ನೋಡುವಂತಾಗಿದೆ . ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಯಾರಾದರೂ  ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ  ಪರ್ಯಾಯ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡಿದರೆ, ಅದು ಉಳ್ಳವರ ವ್ಯಸನವಾಗಬಲ್ಲದೇ ಹೊರತು, ಆಚರಣೆಗೆ ತರಬಹುದಾದ ವಾಸ್ತವದ ಮಾತಾಗಲಾರದು.

( ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ಪತ್ರಿಕೆಯ “ ಜಗದಗಲ” ಅಂಕಣಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ)

ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ವ್ಯೆವಸ್ಥೆ ಪಾತಾಳಗಂಗೆಯಲ್ಲ, ಪ್ರಾಚೀನ ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳು ಮಾತ್ರ

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಾಣದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಅಭಾವ ತಲೆದೋರಿದೆ. ಮಲೆನಾಡಿನ ಪ್ರದೇಶವವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಸೆಲೆಗಳು ಬತ್ತಿಹೋಗಿವೆ. ಜಲಮೂಲಗಳ ತಾಣಗಳಾದ ಕೆರೆ ಕಟ್ಟೆಗಳು ಹೂಳಿನಿಂದ ತುಂಬಿ ಬರಿದಾಗಿವೆ. ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 80 ರಷ್ಟು ಭಾಗ ಒಣಗಿ ನಿಂತಿವೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಜನರಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಪಶು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಸಹ ನೀರಿಗಾಗಿ ಪರಿತಪಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇಂತಹ ಸಂಕಷ್ಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಕೆರೆ ಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಅಥವಾ ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳ  ಹೂಳೆತ್ತಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಪರಿಜ್ಞಾನ ನಮ್ಮ ಜನ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ  ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬರುತ್ತಿದೆ.

ಇಂತಹ ಸಂಕಷ್ಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗದ ನಟ ಯಶ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿರುವ  ಕೆರೆ ಕಟ್ಟೆಗಳ ಹೂಳೆತ್ತಲು ಕೈ ಜೋಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ನೆರವಿಗಾಗಿ ಕಾಯದೆ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ತಾವೇ ಶ್ರಮದಾನದ ಮೂಲಕ ಕೆರೆ ಕಟ್ಟೆಗಳ ಹೂಳು ತೆಗೆದು ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಶಿರಸಿ ನಗರದ ಆನೆಹೊಂಡವನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ನಾಗರೀಕರು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಇತರರಿಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯವಾದ ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಉದಾಸೀನ ತೋರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ನೀರಿನ ತಾಣಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ನಾವು ತೋರಿದ ಸೋಮಾರಿತನ ಫಲವೆಂಬಂತೆ ಎಲ್ಲಡೆ ನೀರಿನ ಹಾಹಾಕಾರ ಎದ್ದಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಇದೀಗ ನೀರಿನ ಮಹತ್ವ ಕೂಡ ಅರಿವಾಗಿದೆ.

ಇಂತಹ ಸಂದಿಗ್ಧ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗಾಗಿ ಭೂಮಿಯಿಂದ ಹತ್ತಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಕೆಳಗಿರುವ ಪಾತಾಳದ ನೀರನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತಲು ಸರ್ಕಾರದ ವತಿಯಿಂದ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಅವಿವೇಕದ ಮಾತನ್ನು ನಮ್ಮ ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಖಾತೆಯ ಸಚಿವ ಹೆಚ್.ಕೆ.ಪಾಟೀಲ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರು ಹಾಗೂ ಇಲ್ಲಿನ ನೆಲ-ಜಲದ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿಯುಳ್ಳ ಪರಿಸರವಾದಿಗಳು ತೀವ್ರವಾದ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದು ಇಂತಹ ಭೂಮಿಯ ಒಡಲು ಬಗೆಯುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮುಂದಿಟ್ಟು ಹಲವು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗರೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಇರುವುದು ನಿಜ. ಆದರೆ ಈ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಯೋಗ್ಯ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಖಾತ್ರಿಯಲ್ಲ.  ಈ ಹಿಂದೆ ಮೋಡಗಳಿಂದ ಮಳೆ ತರಿಸುವ ನೆಪದಲ್ಲಿ ದುಡ್ಡು ಎತ್ತುವ ಯೋಜನೆಯೊಂದನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗಿನ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಭ್ಯ, ಸಜ್ಜನ ಮತ್ತು ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ರಾಜಕಾರಣಿ ಎನಿಸಿರುವ ಹೆಚ್.ಕೆ. ಪಾಟೀಲರು ಇಂತಹ ಮೂರ್ಖ ಯೋಜನೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲು ಹೊರಟಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿ.

ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಬರ ನೀಗಿಸಲು, ಅರಬ್ ಮತ್ತು ಇಸ್ರೇಲ್ ಮುಂತಾದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದ ಉಪ್ಪು ನೀರನ್ನು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಘಟಕಗಳು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿರುವುದು ಸಚಿವರಿಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ನೆರೆಯ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ರಾಜಧಾನಿ ಚೆನ್ನೈ ನಗರದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಘಟಕಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿವೆ.ಸಮುದ್ರದ ನೀರನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸುವುದು ಕೊಂಚ ದುಬಾರಿ ಎನಿಸಿದರೂ ಸಹ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಪುಕ್ಕಟೆಯಾಗಿ ಧರೆಗೆ ಬಿದ್ದು ಹರಿದು ಹೋಗುವ ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡಲು ನಾವು ಏನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದೀವಿ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸಚಿವರು ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಳೆ ಬೀಳುವ ರಾಜ್ಯಗಳು ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಜನತೆ ಮಳೆ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡು ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಸಾಹಸಮಯ ಯಶೋಗಾಥೆ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಡೀ ಭಾರತ ದೇಶಕ್ಕೆ ಮಾದರಿಯಾಗುವಂತಹದ್ದು. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮಪಂಚಾಯಿತಿಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು, ತಾಲ್ಲೂಕು ಪಂಚಾಯತ್, ಜಿಲ್ಲಾ ಪಂಚಾಯತ್ ಹಾಗೂ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರವಾಸದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಗೋವಾದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಥಾಯ್ಲೆಂಡ್, ಬಾಂಕಾಕ್ ಹಾಗೂ ಮಲೇಷಿಯಾಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಬಾರ್ ಗಳಲ್ಲಿ  ಕುಡಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಂತಹ ಮಾನಗೆಟ್ಟ ಮೋಜಿನ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಕೊಟ್ಯಾಂತರ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ವ್ಯಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಮೋಜಿಗಾಗಿ ಹಾತೊರೆಯುವ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳೆಂಬ ಅವಿವೇಕಿಗಳನ್ನು ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ರಾಜಸ್ಥಾನ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಕಳಿಸಿದರೆ, ಅವರ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಭಿರುವ ಅಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಹೂಳು  ಖಾಲಿಯಾಗಿ ಸರ್ಕಾರ ವ್ಯಯ ಮಾಡುವ ಹಣಕ್ಕೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಗೌರವ ಬರುತ್ತದೆ.

ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಎಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿದರೂ ಸಹ ಮನುಷ್ಯನ ನಾಗರೀಕತೆ ಉಗಮವಾಗಿರುವುದು  ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಎಂಬುದು ನಮಗೆ ಇತಿಹಾಸದ ಪಠ್ಯಗಳಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯನ ಮೂಲಭೂತ ಬೇಡಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರದಷ್ಟೇ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದಿದ್ದ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಕುರಿತು ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಿಕರಿಗೆ ಅಪಾರವಾದ ತಿಳುವಳಿಕೆಯಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಇಡೀ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ತಾವು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಳಿ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. ಐದನೆಯ ಶತಮಾನದಿಂದ ಆಚರಣಗೆ ಬಂದ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನಾಡಿದ ಅನೇಕ ರಾಜಮನೆತನಗಳ ಮೂಲಕವೂ ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಬೀಳುವ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದ ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಗುಜರಾತ್, ಮಧ್ಯಭಾರತದ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದ ದೆಹಲಿ ನಗರಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರ, ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ನೀರು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳು ಹಾಗೂ ನೂರಾರು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಿರುವ ತೆರದ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಇಡುವ ಅಪೂರ್ವ ಜಲತಾಣಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಜೊತೆಗೆ ಭೂಮಿಯ ಅಂತರ್ಜಲ ಹೆಚ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದವು.

ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಬಾವಲಿ, ಬಾವಡಿ, ಗುಜರಾತಿಯಲ್ಲಿ ವಾವ್, ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಬರವ್ ಎಂತಲೂ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಅಥವಾ ಪುಷ್ಕರಣಿ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಇಂತಹ ನೂರಾರು ಜಲತಾಣಗಳನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ನಾವು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಕಾಣಬಹುದು. ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳ ಬಳಿ ವರ್ಷ ಪೂರ್ತಿ ಬಳಕೆಗೆ ಆಗುವಷ್ಟು ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯೆವಸ್ಥೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ರೈತರು ತಮ್ಮ ಜಮೀನುಗಳು ಕಣಗಳ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಜಮೀನನ್ನು ಸಮತಟ್ಟು ಮಾಡಿ, ಬಿದ್ದ ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ನೆಲದ ಅಡಿ ನಿರ್ಮಿಸಿಲಾದ ಬೃಹತ್ ತೊಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಈ ನೀರನ್ನು ಬೇಸಾಯಕ್ಕೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಜ್ಞಾನ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ನಾವು ಇದೀಗ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಬೇಕಿದೆ.

ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೋದಪುರ ಮತ್ತು ಜೈಸಲ್ಮೇರ್ ಎಂಬ ಮರಳುಗಾಡಿನ ಎತ್ತರದ ದಿಬ್ಬದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ರಾಜ ಮಹಾರಾಜರು ಮಳೆ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಎಸೆಯುವಂತಿದೆ. ಹಿಂದೂ ರಾಜಮನೆತನಗಳು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಅರಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳನ್ನು, ನಂತರ ರಾಜ್ಯವಾಳಿದ ಮೊಗಲ್ ದೊರೆಗಳು ಸಹ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವು ಬೃಹತ್ ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳು ವಿಶಾಲವಾಗಿದ್ದು, ಹಲವು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಕೆಳಗಡೆ ರಾಜ ಮತ್ತು ರಾಣಿಯರು ಬಿರು ಬೇಸಿಗೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಡೆಯಲು ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇಂತಹ ಪುಷ್ಕರಣೆಯ ಒಳಗಡೆ ವಾತಾವಾರಣದ ಉಷ್ಣಾಂಶ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣಾಂಶಕ್ಕಿಂತ ಐದರಿಂದ ಆರು ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣದ ಉಷ್ಣಾಂಶವನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಇಂತಹ ಜಲಮೂಲ ತಾಣಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ನಮ್ಮೆದುರು ಸಾಕ್ಷಿಯೆಂಬಂತೆ ಜೀವಂತವಾಗಿವೆ.. ಗುಜರಾತಿನ ರಾಣಿ ಕಿ ವಾವ್, ರೂಡಾಬಾಯಿ ವಾವ್, ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೊಧಪುರದ ತೂರ್ ಜಿ ಭವನ್, ದೆಹಲಿಯ ಜಂತರ್ ಮಂತರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಅಗ್ರಸೇನ್ ಬಾವಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಂಪಿಯ ಮಹಾನವಮಿ ದಿಬ್ಬದ ಬಳಿ ಇರುವ ಪುಷ್ಕರಣಿ, ಲಕ್ಕುಂಡಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಪುಷ್ಕರಣಿ, ಕನಕಗಿರಿಯ ವೆಂಕಟಪ್ಪನಾಯ್ಕನ ಕೊಳ, ಐಹೊಳೆಯ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ದೇಗುಲದ ಬಳಿ ಇರುವ ಪುಷ್ಕರಣಿ, ಮೇಲುಕೋಟೆಯ ಪುಷ್ಕರಣಿ ಹಾಗೂ ಅಕ್ಕ ತಂಗಿಯರ ಕೊಳ ಹಾಗೂ ಮೊಗಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದ  ದೆಹಲಿಯ ನಿಜಾಮುದ್ದೀನ್ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದ ಹುಮಾಯುನ್ ಗುಮ್ಮಟದ ಬಳಿ ಇರುವ ಕೊಳ, ಆಗ್ರಾದ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಬಳಿಯ ಮೆಹತಾಬ್ ಬಾಗ್ , ಶ್ರೀನಗರದ ಶಾಲಿಮಾರ್ ಬಾಗ್, ಅಹಮ್ಮದಾಬಾದಿನ ಖುಶ್ರು ಬಾಗ್ ಹೆಸರಿನ ಹೂ ದೋಟಗಳಿಗೆ ನೀರುಣಿಸಲು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕೊಳಗಳು ನಮ್ಮೆದುರಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿವೆ.

ಇಂತಹ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜಲಮೂಲ ತಾಣಗಳು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರಿಗೆ ಇದ್ದು, ಅವುಗಳು ಬಳಕೆಯಾಗದೆ, ಹೂಳು ಮತ್ತು ಕಸಕಡ್ಡಿಯಿಮದ ತುಂಬಿ ಹೋಗಿವೆ. ಎಲ್ಲೋ ಇರುವ ಪಾತಾಳ ಗಂಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸುವುದನ್ನು ಕೈ ಬಿಟ್ಟು, ಕಣ್ಣೆದುರುವ ಇರುವ ಜಲದ ತಾಣಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ದಿಪಡಿಸಿದರೆ, ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

(ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ "ಜಗದಗಲ" ಅಂಕಣಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ)

ದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನದಾತರ ಆಕ್ರಂಧನ

ದೆಹಲಿಯ ಜಂತರ್ ಮಂತರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಲವತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ  ತಮಿಳುನಾಡು ರೈತರು  ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಡೆಸಿದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಅರಬೆತ್ತಲೆಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯು ಇಡೀ ಭಾರತ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಜಗತ್ತಿನ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು. ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರಮೋದಿಯವರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಬೇಕು ಎನ್ನುವ ರೈತರ ಏಕೈಕ ಗುರಿ  ಮಾತ್ರ ಈಡೇರಲಿಲ್ಲ. 23-4-16 ರಂದು  ನೀತಿ ಆಯೋಗದ ಸಭೆಗಾಗಿ ದೆಹಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ನೂತನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಎಂ. ಪಳನಿ ಅವರ ಮನವಿಯ ಮೇರೆಗೆ ರೈತರು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿದರು.  ಮನುಷ್ಯನ ತಲೆ ಬುರುಡೆ ಹಾಗೂ ಮೂಳೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾದ ರೈತರ  ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ಅರ್ಧ ಮೀಸೆ ಮತ್ತು ತಲೆ ಬೋಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಸುಟ್ಟ ಇಲಿ ತಿನ್ನುವುದು, ಅರೆ ಬೆತ್ತಲೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ಇವುಗಳಿಂದ ಮುಂದುವರಿದು ಮೂತ್ರ ಕುಡಿಯುವವರೆಗೂ ನಡೆಯಿತು.

ಕಳೆದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಭೀಕರ ಬರಗಾಲದಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿರುವ ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ರೈತರು ಮಾಡಿರುವ ಸುಮಾರು ನಲವತ್ತು ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಕೃಷಿ ಸಾಲವನ್ನು ಮನ್ನಾ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದು ರೈತರ ಬೇಡಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇದು ತಮಿಳುನಾಡು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ವಿಷಯವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಕೇಂದ್ರದ ಅನುದಾನವಿಲ್ಲದೆ ನಾವೇನು ಮಾಡಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಮಿಳುನಾಡು ಸರ್ಕಾರ ಕೈಚೆಲ್ಲಿದ್ದರಿಂದ ರೈತರು ನೇರವಾಗಿ ದೆಹಲಿಗೆ ಬಂದು ಧರಣಿ ಕೂತರು. ಇದೇ ವೇಳೆಗೆ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಆದಿತ್ಯನಾಥ ಯೋಗಿ ನೇತೃತ್ವದ  ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಸರ್ಕಾರ ಅಲ್ಲಿನ ರೈತರ ಸಾಲವನ್ನು ಮನ್ನಾ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಇಂತಹದ್ದೇ ಅವಕಾಶ ತಮಿಳುನಾಡು ರೈತರಿಗೆ ದೊರೆಯಬೇಕು ಎಂಬುದು ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ನೇತೃತ್ವದ ರೈತ ಸಂಘಟನೆಯ ಆಸೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈ ರೈತರು ನಡೆಸಿದ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಮಾತ್ರ ನಿಜಕ್ಕೂ ಇಡೀ ರೈತ ಸಮುದಾಯ ತಲೆ ತಗ್ಗಿಸುವಂತಹ ರೀತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.

ಏಕೆಂದರೆ, ಎಂತಹದ್ದೇ ಕಷ್ಟ ಕಾರ್ಪಣ್ಯಗಳ ನಡುವೆ, ಬಿಸಿಲು ಬಿರುಗಾಳಿ, ಮಳೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದ ಈ ದೇಶದ ರೈತ ಎಂದಿಗೂ ಯಾರ ಮುಂದೆಯೂ ದೈನೆಸಿ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೈಯೊಡ್ಡಿ ಬೇಡಿದವನಲ್ಲ. ತಾನು ಬೆಳೆದದ್ದನ್ನು ಅಥವಾ ಬೇಯಿಸಿದ್ದನ್ನು ಇತರರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಉಣ್ಣುತ್ತಾ, ಬಡತನದ ನಡುವೆಯೂ ಘನತೆಯ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಬದುಕಿದವನು. ಆದರೆ, ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆತನ ಬದುಕು ಮೂರಾಬಟ್ಟೆಯಾಗಿದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕತೆಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಬೀಜಗಳು, ರಸಾಯನಿಕ ಗೊಬ್ಬರಗಳು, ಕೀಟನಾಶಕಗಳು ಮತ್ತು  ನೀರು ಬಾರದ ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳು ಎಂಬ  ಸುಳಿಯೊಳಗೆ ಸಿಲುಕಿ , ಸಾಲವೆಂಬ ಶೂಲವನ್ನು ಎದೆಗೆ ಇಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡು ಹೈರಾಣಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಯಾವ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಂದಾಗಲಿ, ಸರ್ಕಾರಗಳಿಂದಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಂದಾಗಲಿ ಅವನಿಗೆ ಮೋಕ್ಷವೆಂಬುದು ಕೇವಲ ಭ್ರಮೆಯ ಮಾತಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಪ್ರಪಥಮ ಸಂಘಟಿತ ರೈತರ ಹೋರಾಟ ಎನಿಸಿಕೊಂಡ ಬಿಹಾರದ ಚಂಪಾರಣ್ಯ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಇದೀಗ ಶತಮಾನ ತುಂಬಿದೆ.(1917 ರ ಹೋರಾಟ) ಈ ಹೋರಾಟದ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ನಾವು ಒಂದಿಷ್ಟು ಪರಾಮರ್ಶೆಗೆ ಒಡ್ಡಿದರೆ ಕಗ್ಗತ್ತಲ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಳೆದು ಹೋಗಿರುವ ರೈತ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಬೆಳಕಿನ ಹಾದಿ ತೋರಬಹುದು

1915 ರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು, ಭಾರತವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ .ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಕಸ್ತೂರಬಾ ಜೊತೆ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದರು. 1917 ರಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಲಕ್ನೊ ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ ಚಂಪಾರಣ್ಯದ ರೈತರು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮಂತ ರೈತರು ನೀಲಿ ಬೆಳೆ ಬೆಳೆಯುವಂತೆ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಹೇರುತ್ತಿರುವ ಒತ್ತಡದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸಿ, ನಾವು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಕೈ ಜೋಡಿಸಬೇಕೆಂದು ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಆಗಿನ ಯುವ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ ಜೊತೆ ಚಂಪಾರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಅಲ್ಲಿನ ರೈತರ ಬವಣೆಯನ್ನು ಕೂಲಂಕುಶವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರು. ರೈತರ ಮೇಲಿನ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಗೆ ಆ ಪ್ರದೇಶದ ರೈತರ ಬಡತನ, ಅನಕ್ಷರತೆ, ಮೌಡ್ಯ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಶುಚಿತ್ವ ಇಲ್ಲದಿರುವಿಕೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಸಹ ಅವರು ಮನಗಂಡರು. ನಂತರ ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಲೇ ರೈತರ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿ, ಉತ್ತಮ ಬದುಕು ಬದುಕುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು. ಚಂಪಾರಣ್ಯ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಪಾಲಿಗೆ ಕೇವಲ ಹೋರಾಟ ಮಾತ್ರವಾಗಿರದೆ ನಿಜ ಭಾರತದ ದರ್ಶನವಾಗಿತ್ತು.

ಶತಮಾನ ಕಳೆದರೂ ಸಹ ಭಾರತದ ರೈತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇಂದಿಗೂ ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ,  ರೈತರ ಮೇಲಿನ ವ್ಯೆವಸ್ಥೆಯ ಕ್ರೌರ್ಯ ಮತ್ತು ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ಕೂಡ ನಿಂತಿಲ್ಲ. ಅದೇ ರೀತಿ ರೈತರ ಹೋರಾಟವೂ ನಿಂತಿಲ್ಲ. ಜೊತೆಗೆ ಆಯಾ ಕಾಲಘಟ್ಟಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಆಯುಧಗಳಂತೆ ಬದಲಾಗಬೇಕಿದ್ದ ರೈತರ ಹೋರಾಟದ ಸ್ವರೂಪ ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ. ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರೈತ ಸಂಘ ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯೊಂದು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರೂಪ ತಳೆಯುವ ಮೊದಲು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ಕರ್ನಾಟಕ, ಮಲೆನಾಡಿನ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಮುಂತಾದ ಕಡೆ ಪ್ರಾಂತೀಯ ರೈತ ಹೋರಾಟದ ಸಮಿತಿಗಳಿದ್ದವು. ಪ್ರೊ. ಎಂ.ಡಿ. ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ,  ಹೆಚ್.ಎಸ್.ರುದ್ರಪ್ಪ. ಎಂ.ಡಿ.ಸುಂದರೇಶ್, ಮಂಜುನಾಥ ದತ್ತ, ಮುಂತಾದ ನಾಯಕರು ಪ್ರಬಲ ರೈತ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಪ್ರೇರೇಪಣೆ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ತಮಿಳುನಾಡು ರೈತರಿಂದ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಗತಿ. 1980 ರ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ನಗರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದ “ತಮಿಳ್ ವ್ಯವಸಾಯಿಗಳ್ ಸಂಘಂ “ ಸಂಘಟನೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ  ನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿ ನಾಯ್ಡು ಅವರು ಮಾಡಿದ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ನೀಡಿದ ಸಲಹೆಗಳು ( ಹಸಿರು ಟವಲ್ ಅಥವಾ ಶಾಲು) ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ರೈತ ಸಂಘಟನೆ ಬೆಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಇದಾದ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮಹೇಂದ್ರ ಸಿಂಗ್ ಟಿಕಾಯತ್ ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ಸ್ಪೂರ್ತಿಗೊಂಡು ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕಿಸಾನ್ ಯುನಿಯನ್ ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆ ರೂಪಿಸಿದರು. ಹೀಗೆ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ಪ್ರಬಲ ರೈತ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ರೈತರ ಬದುಕು ಹಸನಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಇದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಎಂಬಂತೆ ಯಾವೊಂದು ಸಂಘಟನೆಗಳು ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ನಂಬದೆ ಇಲ್ಲವೆ ಆಶ್ರಯಿಸದೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಬೇಸಾಯವನ್ನು ನಂಬಿ ಘನತೆಯ ಹಾಗೂ ನೆಮ್ಮದಿಯ ಬದುಕು ಕಂಡಿರುವ ಸಾವಿರಾರು ರೈತರ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ನಮ್ಮಲ್ಲಿವೆ. ಈ ವರ್ಷ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ತಲೆದೂರಿರುವ  ಭೀಕರ ಬರಗಾಲದ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ರೈತರಿಗೆ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ತುಂಬುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಆರಂಭಿಸಿರುವ ಅಭಿಯಾನದಲ್ಲಿ ದಿನಕ್ಕೊಂದು ರೈತರ ಯಶೋಗಾಥೆ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಯಶಸ್ವಿ ರೈತರು ಕೃಷಿ ಹೊಂಡದ ಮೂಲಕ ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟು ಬರಗಾಲದಲ್ಲೂ ಬೆಳೆ ತೆಗೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಯಾವುದೇ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆಯ ಮೋಹಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗದೆ, ಅನೇಕ ಪಾರಂಪರಿಕ ಬೆಳೆಗಳು, ಪರ್ಯಾಯ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಹೈನುಗಾರಿಕೆ, ಕೋಳಿಸಾಗಾಣಿಕೆ ಮೂಲಕ ಇತರರಿಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ  ನಮ್ಮನ್ನಾಳಿದ ಮತ್ತು ಆಳುತ್ತಿರುವ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಡೆಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ  ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದರೆ, ಅದು ಕೃಷಿ ಕ್ರೇತ್ರ ಮಾತ್ರ. ಇವೊತ್ತಿಗೂ ರೈತ ತಾನು ಬೆಳೆದ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಬೆಲೆ ಕಟ್ಟುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ಇದಕ್ಕಿಂತ ದುರಂತ ಮತ್ತೊಂದಿಲ್ಲ. ಒಬ್ಬ ಗುಂಡು ಸೂಜಿ ತಯಾರಕನಿಗೆ ಮತ್ತು ಪಾದರಕ್ಷೆ ತಯಾರು ಮಾಡುವವನಿಗೆ ತನ್ನ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೆಲೆ ಕಟ್ಟಲು ಇರುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಈ ದೇಶದ ಅನ್ನದಾತ ಎನಿಸಿಕೊಂಡ ರೈತನಿಗಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವಿದ್ದರೆ ಇಂದು ತಮಿಳುನಾಡು ರೈತರು ಅರೆ ಬೆತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ದಯನೀಯವಾದ ಸ್ತಿತಿಯಲ್ಲಿ 43 ಸೆಂಟಿಗ್ರೇಡ್ ಉಷ್ಣಾಂಶದ ದೆಹಲಿಯ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಕೂರಬೇಕಾದ ಸ್ಥಿತಿ ಒದಗಿ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ದೇಶದ ಯಾವುದೋ ಮೂಲೆಯಿಂದ ಯಾರೋ ಒಬ್ಬ ಬಾಲಕಿ ಅಥವಾ ಬಾಲಕ ಪತ್ರ ಬರೆದರೆ ರೋಮಾಂಚನಗೊಳ್ಳುವ ನಮ್ಮ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗೆ ನಲವತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ಕುಳಿತ ರೈತರನ್ನು  ಭೇಟಿ ಮಾಡಿ ಸಾಂತ್ವನ ಹೇಳುವ ಹೃದಯವೂ ಇಲ್ಲವೆಂದರೆ,ಇದು ಈ ನಾಡಿನ ದುರಂತವೆ ಸರಿ..

ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಆದಿತ್ಯನಾಥ್ ಯೋಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ರೈತರ ಸಾಲ ಮನ್ನಾ ಮಾಡಿದ ಘಟನೆ ಕುರಿತು ಅತೃಪ್ತಿ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿರುವ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗೌರ್ನರ್ ಊರ್ಜಿತ್ ಪಟೇಲ್ “ ಇದು ಒಳ್ಳೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲ, ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ರೈತರು ತಾವು ಪಡೆದ ಕೃಷಿ ಸಾಲವನ್ನು ಮರು ಪಾವತಿಸದೆ ಇರುವಂತಹ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಇಂತಹ ಮಾತನ್ನಾಡುವ ಮಹಾಶಯನಿಗೆ “ನಿಮ್ಮ ಸರ್ಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ ವಸೂಲಿಯಾಗದ ಸಾಲದ ಮೊತ್ತ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಇದೆಯೆಲ್ಲಾ! ಇದು ಒಳ್ಳೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾ” ಎಂದು ಕೆಳಬೇಕಿದೆ. ಕಿಂಗ್ ಫಿಷರ್ ನ ವಿಜಯ ಮಲ್ಯ ನಂತಹವರಿಗೆ ಯಾವ ವಿಶ್ವಾರ್ಹತೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾಲ ಕೊಟ್ಟಿರಿ? ಪ್ರಧಾನಿಗೆ ಆಪ್ತನಾಗಿರುವ ಅದಾನಿ ಗ್ರೂಪ್ ನ ಸ್ಥಾಪಕ ಗೌತಮ್ ಶಾಂತಿಲಾಲ್ ಅದಾನಿ ಎಂಬ ಗುಜರಾತಿನ ಮಾರವಾಡಿಗೆ ಬರೋಬ್ಬರಿ 90 ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ಸಾಲ ನೀಡಿರುವ ನೀವು ಅದರ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮಾಹಿತಿ ಹಕ್ಕಿನ ಅಡಿ ನಾಗರೀಕರಿಗೆ ನೀಡಲು ಏಕೆ ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದೀರಿ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ನಾವೀಗ ರೈತ ಸಮುದಾಯದ ಪರವಾಗಿ ಕೇಳಬೇಕಾಗಿದೆ. ರೈತರನ್ನು  ಹಾಗೂ ವಾಣಿಜ್ಯೋದ್ಯಮಿಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡುವ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ನಮ್ಮನ್ನಾಳುವ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರೆಗೆ ಭಾರತದ ಕೃಷಿಕನ ಬದುಕು ಹಸನಾಗಲಾರದು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಹುತೇಕ ಮಂದಿ ಕೃಷಿಯಿಂದ ವಿಮುಖರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ ಕೆಟ್ಟು ಪಟ್ಟಣ ಸೇರು ಎಂಬ ಮಾತಿನಂತೆ ನಗರದತ್ತ ಮುಖಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

(ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ " ಜಗದಗಲ" ಅಂಕಣಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ)

ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಗಧಾ ಪ್ರಹಾರ

ಇದೇ ಏಪ್ರಿಲ್ 16 ರ ಭಾನುವಾರ ದ ಹಿಂದು ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಾ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಖಾಂಡ್ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅರಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪರವಾಗಿ ಕಳೆದ ಒಂದು ದಶಕದಿಂದ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಎರಡು ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳು ನಕ್ಸಲ್ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿವೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯ ಮಾಡಿರುವ ಗಂಭೀರ ಆರೋಪದ ವರದಿಯೊಂದು ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು.  ಒರಿಸ್ಸಾ ಅಥವಾ ಒಡಿಸ್ಸಾ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ  ಹಾಗೂ ಬಹುತೇಕ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಸಮುದಾಯಗಳು ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ಈ ರಾಜ್ಯದ ಕಾಳಹಂದಿ ಮತ್ತು ರಾಯಗಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿ ನಿಯಮಗಿರಿ ಎಂಬ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯಿದೆ. ಅತ್ಯಧಿಕ ಬಾಕ್ಷೈಟ್ ಅದಿರು ( ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಬಳಸುವ ಖನಿಜ ಸಂಪತ್ತು) ಇರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ  “ದೇವರ ಡೋಂಗ್ರಿಕೊಂಡ” ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆದಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯ ಶತ ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ಆದಿವಾಸಿಗಳ  ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ 2005 ರಿಂದ   “ನಿಯಮಗಿರಿ ಸುರಕ್ಷಾ ಸಮಿತಿ”  ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯೊಂದು ಹೋರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.  ಅದೇ ರೀತಿ ಜಾರ್ಖಾಂಡ್ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ  ನೆಪದಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ಒಕ್ಕಲೆಬ್ಬಿಸುವುದರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ “ವಿಸ್ತಾಪನ್ ವಿರೋಧಿ ಆಂಧೋಲನ್” ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯು ಸಹ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿದೆ. ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಇತರರು ಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂದು 1908 ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರ್ಖಾಂಡ್ ಸರ್ಕಾರ ಇದೀಗ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಲು ಹೊರಟಿದೆ. ಇಂತಹ ಸರ್ಕಾರದ  ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು  ವಿರೋಧಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ  ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಾ ಹಾಗೂ ಜಾರ್ಖಾಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು “ಈ ಸಂಘಟನೆಗಳು  ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮಾವೋವಾದಿ ನಕ್ಷಲರ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತಿವೆ : ಎಂದು ಗಂಭೀರ ಆರೋಪ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ.

 ಭಾರತದ ನಕ್ಸಲ್ ಇತಿಹಾಸ ಕುರಿತ “ ಎಂದೂ ಮುಗಿಯದ ಯುದ್ಧ” ಎಂಬ ಕೃತಿ ರಚನೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ  ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದ್ದ ಈ ಲೇಖಕನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ದೇಶದ ಅನೇಕ ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಬರಹಗಾರರು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಹೋರಾಟಗಾರರು ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಅಕ್ರಮ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ  ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಅನೇಕ ಪ್ರತಿಭಟನಾ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.  ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅಹಿಂಸಾ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಇಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಗೆ   ಅಭಿವೃದ್ದಿಯ ವಿರೋಧಿಗಳೆಂದು  ಹಾಗೂ ನಕ್ಸಲ್ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಬೆಂಬಲಿಗರೆಂದು ಹಣೆ ಪಟ್ಟಿ ಕಟ್ಟಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು  ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕೆಂಪುಗಂಬಳಿಯನ್ನು ಹಾಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಇಂತಹ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಷೇಧ ಹೇರಲು  ಹೊರಟಿದೆ. ಇದು ಹುನ್ನಾರವೆಂದು ಘಂಟಾಘೋಷವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು.

ಒಡಿಸ್ಸಾದ ನಿಯಮಗಿರಿ ಪರ್ವತದ ಡೋಂಗ್ರಿಕೊಂಡ ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಹೊರಾಟದ ಕಥೆ ಇಂದು ನಿನ್ನೆಯದಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಹನ್ನೆರಡು  ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. 2005 ರಲ್ಲಿ ಬಿಜುಪಟ್ನಾಯಕ್ ನೇತೃತ್ವದ ಬಿ.ಜೆ.ಡಿ. ಸರ್ಕಾರವು ಲಂಡನ್ ಮೂಲದ ಹಾಗೂ ಇಂಗ್ಲೇಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಛೇರಿ ಹೊಂದಿರುವ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಯಾದ ವೇದಾಂತ ರಿಸೋರ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಎಂಬ ಬೃಹತ್ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ತಯಾರಿಕೆಯ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಬಾಕ್ಸೈಟ್ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿತ್ತು. ಈ ಕಂಪನಿಯ ಪ್ರವರ್ತಕ ಅನಿಲ್ ಅಗರ್ ವಾಲ್ ರವರು ಮೂಲತಃ ಬಿಹಾರದವರಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದ ನಾಗರೀಕರಾಗಿದ್ದು ಲಂಡನ್  ನಗರದ ನಿವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ. ನಲವತ್ತು ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಬಂಡವಾಳದೊಂದಿಗೆ  ಒಡಿಸ್ಸಾದ ನಿಯಮಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ತಯಾರಿಕಾ ಘಟಕವನ್ನು  ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹೊರಟ ವೇದಾಂತ ಕಂಪನಿಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಆದಿವಾಸಿಗಳಿಂದ ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಎದುರಾಯಿತು. ಏಕೆಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ಡೋಂಗ್ರಿ ಕೊಂಡ ಆದಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯ ಹೊರ ಜಗತ್ತಿನ ಜೊತೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದೆ, ಕೃಷಿ, ಮೀನುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನಂಬಿಕೊಂಡು, ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಥೇಚ್ಚವಾಗಿ ಸಿಗುವ ಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಜೇನುತುಪ್ಪ ಸೆರಿದಂತೆ ಇತರೆ ಅರಣ್ಯದ ಕಿರು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಅರಣ್ಯದಂಚಿನ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಈ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ರೈಲು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿ, ನಿಸರ್ಗದ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಎರವಾಗದಂತೆ ಬದುಕುತ್ತಿದೆ..

ಬಾಕ್ಸೈಟ್ ಅದಿರು ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ಇಡೀ ನಿಯಮಗಿರಿ ಪರ್ವತವನ್ನು ಕರಗಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಂಶವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮನಗಂಡ  ಇಲ್ಲಿನ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಗಣಿ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿರೋಧ ಒಡ್ಡಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪರಿಸರ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿರುವ ಲಂಡನ್ ನಗರದ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಒಡಿಸ್ಸಾ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿ, ಅರಣ್ಯವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನು ಬದ್ಧ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಲು ಪ್ರೇರೇಪಣೆ ಮಾಡಿದರು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಳಹಂದಿ ಮತ್ತು ರಾಯಗಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ  ಹದಿನೇಳು ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಆದಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿ “ ನಿಯಮಗಿರಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸಮಿತಿ” ಎಂಬ ಹೋರಾಟದ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿದರು.

ವೇದಾಂತ ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಆದಿವಾಸಿಗಳ ನಡುವಿನ ಹೋರಾಟವು  ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಏರಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 2015 ರಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟ್ ಚರಿತ್ರಾರ್ಹವಾದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು. ಗಣಿಗಾರಿಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ಹಕ್ಕು ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ತಿಳಿಸಿತು. ಅದರಂತೆ ನಿಯಮಗಿರಿ ಪರ್ವತ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಹದಿನೇಳು ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳು ಸರ್ವ ಸದಸ್ಯರ ಸಭೆ ನಡೆಸಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುವ ಹಾಗೂ ಇಲ್ಲಿನ ನೆಲಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಿರ್ಣಯ ಕೈಗೊಂಡವು. ಈ ತೀರ್ಪಿನ ಅನ್ವಯ ಸುಮಾರು ಆರು ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೂಡಿದ್ದ ವೇದಾಂತ ಕಂಪನಿಯು ಬಂದ ದಾರಿಗೆ ಸುಂಕವಿಲ್ಲ ಎಂಬಂತೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಾಲ್ತೆಗೆಯಿತು.

ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ನೀಡುವ ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ದೇಣಿಗೆ ಎಂಬ ಎಂಜಲು ಕಾಸಿಗೆ ಬಲಿ ಬಿದ್ದ ಒಡಿಸ್ಸಾದ ಬಿಜುಪಟ್ನಾಯಕ್ ಸರ್ಕಾರ ಕಳೆದ ವರ್ಷ ತೀರ್ಪನ್ನು ಮರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಕಂಪನಿಯ ಪರವಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದಾಗ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು. ಬೇರೇ ದಾರಿ ಕಾಣದ ಈಗ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಿಗೆ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮುಗಿ ಬಿದ್ದಿವೆ.

ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಮೇಲೆ ವಿದೇಶದಿಂದ ಸಹಾಯ ಧನ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳ ನೊಂದಣಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈವರೆಗೆ ಭಾರತದ ಮುವತ್ತು ಸಾವಿರ ಸ್ವಯಂಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಸಾವಿರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು ರದ್ದು ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹನ್ನೊಂದು ಸಾವಿರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಿದೇಶಿ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ನಿಷೇಧ ಹೇರಿರುವ ಅರವತ್ತೊಂಬತ್ತು ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾಸಂಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುವತ್ತು ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ವರ್ಗಗಳ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ  ಮತ್ತು  ವಸತಿ ಮುಂತಾದ ಕ್ರೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಸಂಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಹನ್ನೆರಡು ಸಂಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ  ಐದು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಗುಜರಾತಿನ ಐದು ಸಂಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಬಡವರು ಮತ್ತು ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಪರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.

ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಮುಂತಾದ ವಲಯಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಖಾಸಾಗಿ ವಲಯಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸಿ, ಬಂಡವಾಳ ಶಾಹಿ ಜಗತ್ತಿನ ಏಜೆಂಟರಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಈಗ ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ.. “ಬಡತನದ ನಿವಾರಣೆ ಎಂದರೆ ಬಡವರ ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಎಂಬುದು” ಈಗಿನ  ಜಾಗತೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವೇದ ವ್ಯಾಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಬಡವರು ಉಪಭೂಗದ ಲೋಲುಪತೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಈ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಹರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು ತಂದು ಸುರಿಯುತ್ತಿರುವ ಸರಕುಗಳಿಗೆ ಗ್ರಾಹಕರಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ಈ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇರಲು ಅನರ್ಹರು. ಇದು ಇವೊತ್ತಿನ ಜಗದ  ಹೊಸ ನಿಯಮ ಎಂದರೆ, ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು.

ಕೊನೆಯ ಮಾತು- ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಿಂದ ಏಡ್ಸ್ ಕಾಯಿಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿರುವ ಬಿಲ್ ಗೆಟ್-ಮಿಲಿಂದ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಮೇಲೂ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ನಿಷೇಧ ಹೇರುವ ಸೂಚನೆಗಳು ಕಾಣುತ್ತಿವೆ. ಈ ನಡುವೆ ಕಳೆದವಾರ  ನಿಯಮಗಿರಿ ಸುರಕ್ಷಾ ಸಮಿತಿಗೆ, ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಪರಿಸರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ.

( ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ಪತ್ರಿಕೆಯ : ಜಗದಗಲ” ಅಂಕಣಕ್ಕಾಗಿ ಬರೆದ ಲೇಖನ)

                                                                                                            

ಉಪಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಶ: ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಸೋಲು ಮತ್ತು ಮತದಾರರ ಗೆಲುವು

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ನಡೆಯಲಿರುವ ವಿಧಾನ ಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗೆ ದಿಕ್ಸೂಜಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ ನಂಜನಗೂಡು ಮತ್ತು ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆಯ ಉಪಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಇದೀಗ ಹೊರಬಿದ್ದಿದೆ. ಈ ಎರಡು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷ ಜಯಗಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯನವರಿಗೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ನೈತಿಕ ಬಲವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಮುಂದಿನ ಬಾರಿಯ  ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ,  ನಾನು ರಾಜಕೀಯ ನಿವೃತ್ತಿ ಘೋಷಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯನವರು ಇದೀಗ ತಮ್ಮ ಮಾತಿನ ವರಸೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿ, ಮುಂದಿನ ಚುನಾವಣೆ ನನ್ನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿದೆ ಜೊತೆಗೆ ನಾನು ಸಹ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಉತ್ಸಾಹದ ಮಾತನ್ನಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಈ ಎರಡು ವಿಧಾನ ಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಉಪಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಕೂಲಂಕುಶವಾಗಿ ಅವಲೋಕನ ಮಾಡಿದರೆ, ಈ ಅಗ್ನಿ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಮತ್ತು ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳು ನೈತಿಕವಾಗಿ ಸೋತಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಿರುವುದು ಮತದಾರ ಮಾತ್ರ. ಏಕೆಂದರೆ,ನಂಜನಗೂಡು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ  ಜಾತಿ ರಾಜಕೀಯದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನು ಮತ್ತು ಗುಂಡುಪೇಟೆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಚಿವ ಮಹಾದೇವ ಪ್ರಸಾದ್ ಸಾವಿನ ನಂತರ ಅನುಕಂಪದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನು ಮತದಾರ ಪ್ರಭುಗಳು ತಲೆಕಳಗು ಮಾಡಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಪರೋಕ್ಷ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಚುನಾವಣೆ ಫಲಿತಾಂಶವು  ರಾಜ್ಯ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ನಾಯಕರಿಗೆ ತೀವ್ರ ಮುಖಭಂಗವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ  ಸ್ವಾಭಿಮಾನದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬದುಕಿಗೆ ಇರಬೇಕಾದ ಲಜ್ಜೆ, ಘನತೆ ಎಲ್ಲವನ್ನು ತೊರೆದು ಆಹಂಕಾರಿಯಂತೆ ಮೆರೆದ ಹಿರಿಯ ರಾಜಕಾರಣಿ ವಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರನ್ನು ಇತಿಹಾಸದ ಕಸದ ಬುಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.

 ಕಳೆದ ಮೂರೂವರೆ ದಶಕಗಳಿಂದ ಚಾಮರಾಜನಗರ ಮೀಸಲು ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಹಲವಾರರು ಬಾರಿ ಸಂಸದರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್  ವಾಜಪೇಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು.  ಕರ್ನಾಟಕ ಕಂಡ ಸಜ್ಜನ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಕಳೆದ ವಿಧಾನ ಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ನಂಜನಗೂಡು ಮೀಸಲು ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದ ಇವರನ್ನು ಹಿರಿಯ ಹಾಗೂ ನುರಿತ ರಾಜಕಾರಣಿ ಎಂಬ ಏಕೈಕ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯನವರು ತಮ್ಮ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯನ್ನಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದ ಕಂದಾಯ ಖಾತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ,  ತಮ್ಮ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಜೊತೆಗೆ  ವಯಸ್ಸು ಮತ್ತು ಹಿರಿತನವನ್ನು ಬಂಡವಾಳ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಖಾತೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆಗಿಂತ ತಮಗೆ  ಅಧಿಕಾರದ ಖುರ್ಚಿ ಮುಖ್ಯ ಎಂಬಂತೆ ನಡೆದುಕೊಂಡರು.

ತಮ್ಮ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರಗಳನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ, ಇವರು  ಕರ್ನಾಟಕದ ಯಾವೊಂದು ಜಿಲ್ಲೆಗೂ ಭೇಟಿ ನೀಡಲಿಲ್ಲ.  ಕಂದಾಯ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ರೈತರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಬವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಿವಿಕೊಡಲಾರದೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾರದೆ  ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು. ವಯಸ್ಸು ಮತ್ತು ಅನಾರೋಗ್ಯ ಅವರ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಗೆ ಮೂಲಕಾರಣವಾಗಿದ್ದವು.  ಅವರೊಳಗೆ ಆತ್ಮ ಸಾಕ್ಷಿ ಎಂಬುದು  ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತೊರೆದು ಬೇರೊಬ್ಬ ದಲಿತ ರಾಜಕಾರಣಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡಬಹುದಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಾನು ದಲಿತ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರದ  ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ತನ್ನ ಜನ್ಮ ಸಿದ್ಧ ಹಕ್ಕು ಎಂಬಂತೆ  ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ನಡೆದುಕೊಂಡರು.

ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯನವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರ ಆಮೆ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಗೊತ್ತಿದ್ದರೂ ಸಹ ಜಾತಿ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರೆ ಕಾರಣದಿಂದ ಒಕ್ಕಲಿಗ ಸಮುದಾಯದ ಅಂಬರೀಶ್, ಲಿಂಗಾಯುತ ಸಮುದಾಯದ ಶ್ಯಾಮನೂರು ಶಿವಶಂಕರಪ್ಪ, ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಕಮರುಲ್ ಇಸ್ಲಾಂ, ಹಾಗೂ ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ವಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಪ್ರಸಾದ್ ಇಂತಹ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಸಚಿವರನ್ನು  ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ತಮ್ಮದೇ ಪಕ್ಷದ ಭಿನ್ನಮತೀಯ ನಾಯಕರ ಟೀಕೆಯಿಂದ  ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಿಯ ಕುರ್ಚಿ  ಕಳೆದು ಕೊಳ್ಳುವ ಭೀತಿ ಎದುರಾದಾಗ ಆಡಳಿತ ಯಂತ್ರಕ್ಕೆ ಚುರುಕು ಮುಟ್ಟಿಸುವುದು ಅವರಿಗೆ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಯಿತು. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ  ವಯಸ್ಸು, ಹಿರಿತನ, ಜಾತಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ, ಈ ನಾಲ್ವರನ್ನು ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಿಂದ ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಕೈ ಬಿಟ್ಟರು. ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ, ಇತರೆ ಮೂರು ಮಂದಿ ಸಚಿವರು ಒಂದಿಷ್ಟು ಅಸಮಾಧಾನ ಹೊರಹಾಕಿ  ನಂತರ ಮೌನಕ್ಕೆ ಶರಣಾದರು. ಆದರೆ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಮಂತ್ರಿ ಸ್ಥಾನ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿಮಿತವನ್ನು ಸಹ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯನವರ ಲೋಪದೋಷಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ ಅವರೊಬ್ಬ ಈ ನಾಡಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಥಮ ಪ್ರಜೆ ಎಂಬ ಕನಿಷ್ಠ ವಿವೇಕವಿಲ್ಲದೆ ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ನಿಂದಿಸುತ್ತಾ ಬಂದರು. ಇದೂ ಸಾಲದೆಂಬಂತೆ ತಮ್ಮನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ  ನಂಜನಗೂಡು ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮತದಾರರ ಸಲಹೆ ಅಥವಾ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡೆಯದೆ ಶಾಸಕರ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜಿನಾಮೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷವನ್ನೂ ಸಹ ತೊರೆದರು.

ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಕೆಳಗಿಸಿ, ಕಸದಂತೆ ಹೊರ ಬಿಸಾಡಿತು. ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಕಸವಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರನ್ನು ಮುತ್ತು ರತ್ನದಂತೆ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಪಕ್ಷ ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಮಾತ್ರ  ಅದರ ಬೌದ್ಧಿಕ ದಿವಾಳಿತನಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿತು. ಜೊತೆಗೆ ಮರು ಚುನಾವಣೆಗೆ  ಅವರನ್ನು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ದಲಿತರ ಮತ ಬ್ಯಾಂಕ್ ತಮ್ಮದಾಗುವುದೆಂದು ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ ಕನಸು ಕಂಡರು. ಚುನಾವಣೆಯ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೂ ಸಹ ಆಗಮಿಸದೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ರವರ ವರ್ತನೆ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಪಾಲಿಗೆ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿ ಕೈ ಕಟ್ಟಿಸಿಕೋಡಂತಾಯಿತು. ಸತತ ಮೂರು ವಾರಗಳ ಕಾಲ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ನಾಯಕರ ದಂಡನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ರಣ ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಬೀದಿ ಬೀದಿ ಅಲೆದು ಹಣ್ಣಾಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಹೈರಾಣಾದರು. ಪಕ್ಷದ ಪ್ರತಿಷ್ಟೆಗಾಗಿ ನಂಜನಗೂಡು ಮತ್ತು ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನಂತೆ ಹಣ ಸುರಿದರೂ ಸಹ ಮತದಾರ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಗೆ ಒಲಿಯಲಿಲ್ಲ. ಅತ್ತ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ರಾಜಿನಾಮೆ ನೀಡಿದ ವಾರದಲ್ಲಿ ನಂಜನಗೂಡು ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ 525 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಶಂಕುಸ್ಥಾಪನೆ ನೆರವೇರಿಸಿದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯ, ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಪ್ರಸಾದ್ ರವರ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಇತಿಶ್ರೀ ಹಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಸಮರ್ಥ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ ನಡೆಸಿದ ಅವರು ಜೆ.ಡಿ.ಎಸ್. ಪಕ್ಷದಿಂದ ಎರಡು ಬಾರಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ ಸೋಲುಂಡಿದ್ದ ಕಳಲೆ ಕೇಶವವಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಗೆ ಕರೆತಂದು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು. ಜೆ.ಡಿ.ಎಸ್. ಪಕ್ಷವು ಸೂಕ್ತ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಚುನಾವಣೆಯಿಂದ ದೂರ ಸರಿದದ್ದು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ವರದಾನವಾಯಿತು. ಹಾಗಾಗಿ ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ ಮತ್ತು ನಂಜನಗೂಡು ಕ್ರೇತ್ರಗಳ ಗೆಲುವನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಗೆಲುವು ಎನ್ನುವುದರ ಬದಲಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಮತ್ತು ಜೆ.ಡಿ.ಎಸ್. ಪಕ್ಷಗಳ ಮೈತ್ರಿ ಕೂಟದ ಗೆಲುವು ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು

ಅದೇ ರೀತಿ ಗುಂದ್ಲುಪೇಟೆಯ ಕ್ರೇತ್ರದ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಚಿವ ಮಹಾದೇವ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮೋಹನ್ ಕುಮಾರಿ ಯವರು ಅನುಕಂಪದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಲ್ಪ ಮತಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮುನ್ನ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಸಂಸದ ಪ್ರತಾಪ ಸಿಂಹ ಆಡಿದ ತುಟಿ ಮೀರಿದ ಮಾತುಗಳು ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಮುಳುವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದವು. ಜೊತೆಗೆ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಪಕ್ಷ ಮುಂದಿನ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲಲಾರದು ಎಂಬ ಸೂಚನೆಯನ್ನೂ ಸಹ  ಈ ಬಾರಿಯ ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ ಕ್ರೇತ್ರದ ಫಲಿತಾಂಶ ನೀಡಿದೆ.

ಈ ಉಪಚುನಾವಣೆಗಳ ಸೋಲು ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ ಪಕ್ದ ಹಲವು .ನಾಯಕರಿಗೆ ಸಮಾಧಾನ ತಂದಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ, ಯಡಿಯೂರಪ್ಪನವರಿಗಿಂತ ಅವರ ಹಿಂದಿರುವ ಶೋಭಾ ಕರಂದ್ಲಾಜೆಯವರ ಭಯ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ನಾಯಕರನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಯಾರೂ ತಳ್ಳಿ ಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಯಾರ ಮಾತಿಗೂ ಸೊಪ್ಪು ಹಾಕದೆ, ಏಕಾಏಕಿ ನಿರ್ಣಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪನವರಿಗೆ, ನಾನು ಮುಂದಿನ ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಿ ಎಂದು ಎದೆ ತಟ್ಟಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಲಾರದಷ್ಟು ಅಧೈರ್ಯವನ್ನು ಈ ಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಶ ತಂದೊಡ್ಡಿದೆ. ಜಾತಿಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ  ಕೂಡ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಐದು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಲೆ ಮಾರು ಮತದಾರರಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದು ಮತ್ತು ಜನತೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಪ್ರಣಾಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿ ತಮಗೆ ಸೂಕ್ತ ಅನಿಸಿದ  ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಸವಾಲಾಗಿದೆ.  ನಿಜಕ್ಕೂ ಇದನ್ನು ಪ್ರಜಾ ಪ್ರಭುತ್ವದ ಸೌಂಧರ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು.

ಕೊನೆಯ ಮಾತು- ದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಪೊರಕೆ ಗುರುತಿನ ಚಿಹ್ನೆಯ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಅರವಿಂದ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಅದೇ ಪೊರಕೆಯಿಂದ ಗುಡಿಸಿ ಹಾಕುವ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯನ್ನು ದಿಲ್ಲಿಯ ಮತದಾರರು ಈ ಉಪ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಪ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ವಿರುದ್ಧ  ಠೇವಣಿ ಕಳೆದು ಕೊಂಡಿರುವುದು  ಅಲ್ಲಿನ ಮತದಾರರ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿ ಎಂಬಂತಿದೆ.

(ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ ""ಜಗದಗಲ " ಅಂಕಣಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ)

ಕಾಶ್ಮೀರವೆಂಬ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ನರಕ

ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾನು ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ “ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಹಾಡು” ಎಂಬ ನನ್ನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿತೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ  ಬರೆದಿದ್ದ ಸಾಲುಗಳಿವು.

ರೆಕ್ಕೆ ಮರೆತ ಹಕ್ಕಿಯ ಹಾಗೆ/ಚಲಿಸದೆ ನಿಂತ ನಾವೆಯ ಹಾಗೆ /ಬದುಕು ಸ್ತಬ್ಧವಾದ ಇಲ್ಲಿ/ನಿತ್ಯ ಸಾವಿನ ಮೆರವಣಿಗೆ./ಬಂದೂಕು ನಳಿಕೆಯ /ಕೆಳಗೆ ನರಳಿ ಹೊರಳಿದ/ಇವರ ಬದುಕ ಬಾಂದಳದಲ್ಲಿ/ಬಾನು ಬೆಳದಿಂಗಳಿಲ್ಲ/ಚೆಂದ್ರ ತಾರೆಯರಂತೂ ಮೊದಲೇ ಇಲ್ಲ/ಗೆಳತೀ/ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲೀಗ ಕನಸುಗಳಿಲ್ಲ/ನಮ್ಮ ಕನಸುಗಳಲ್ಲೂ ಕಾಶ್ಮೀರವಿಲ್ಲ.

ಎರಡು ದಶಕಗಳ ನಂತರ ಕಾಶ್ಮೀರ ಕುರಿತು ಅವಲೋಕಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿ ನಿತ್ಯ ಸಾವು, ನೋವು, ಬಂದೂಕಿನ ಗುಂಡಿನ ಮೊರೆತ, ಭಯೋತ್ಪಾದಕರ ದಾಳಿ, ಮುಷ್ಕರ, ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ ಇವುಗಳು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಸ್ವರ್ಗ ಎನಿಸಿದ್ದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗಗಳಾಗಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿನ ಜನತೆಯ ಜನತೆಯ ಪಾಲಿಗೆ ಕಾಶ್ಮೀರವೆಂಬುದು  ಈಗ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ನರಕವೆಂಬಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. 1947 ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾ.ನಂತರ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಡುವೆ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಯಾರಿಗೆ ಸೇರಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತಾಗಿ ಉಂಟಾದ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇಂದಿಗೂ ತಣ್ಣಗಾಗಿಲ್ಲ. ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಹು ಸಂಖ್ಯಾತ ಸುನ್ನಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕುರಿತು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಧಾರವಿಲ್ಲದೆ, ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕಾಶ್ಮೀರಿವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ನಡುವೆ ರಾಜಕೀಯ ದಾಳವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇನ್ನು ಜಮ್ಮು ಪ್ರದೇಶ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶತ ಶತಮಾನ ಕಾಲ ಬದುಕಿದ್ದ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತರು ನೆಲೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ದೆಹಲಿಯ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಅನಾಥರಂತೆ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರ ಸೇರಿದಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತರಿಗೆ ಅನೇಕ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿ ಕೊಡಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಪಾಕ್ ಪ್ರೇರಿತ ಭಯೋತ್ಪಾದಕರ ಭಯದಿಂದಾಗಿ ತಮ್ಮ ತವರು ನೆಲಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಲು ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಅಪರಾಧ ಸಂಹಿತೆ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿನ  ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ಅಥವಾ ನಿಯಾಮಾವಳಿಗಳು ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಜನತೆಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಹಿತೆ “ ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರವನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ ಬಾರತದ ನಾಗರೀಕರಿಗೆ ಇದು ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.  ಭಾರತದ ಒಟ್ಟು ಜನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೇವಲ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟಿರುವ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಜನತೆಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ವಿಶೇಷ ಪರಿಹಾರದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನೀಡುತ್ತಿರುವ  ಆರ್ಥಿಕ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಈ ಪುಟ್ಟ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನೆರೆಯ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ  ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿ ನೀಡುವುದು ಒಳಿತು ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಹದಿನಾರು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ( 2000 ರಿಂದ 2016 ರವರೆಗೆ) ಜಮ್ಮ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಜನತೆಗೆ  ಒಂದು ಲಕ್ಷದ ಹದಿನಾಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ವಿಶೇಷ ಅನುದಾನವನ್ನು ಘೊಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇನೆಯ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿನ ಈಗಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಈ ಹಣವನ್ನು ಹಂಚಿದರೆ, ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ತಲಾ 91 ಸಾವಿರದ 300 ರೂಪಾಯಿ ಸಂದಾಯವಾಗಿದೆ. ( ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಒಂದು ಕೋಟಿ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಲಕ್ಷ)  ಅಂದರೆ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ಒಂದರಷ್ಟು ಭಾಗವಿರುವ ಜನತೆ ಶೇಕಡ ಹತ್ತರಷ್ಟು ಅನುದಾನ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇಕಡ ಹದಿಮೂರರಷ್ಟು ಇರುವ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಜನತೆ ಶೇಕಡ 8.2 ರಷ್ಟನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಜನತೆಯ ಬಡತನ ಕುರಿತಂತೆ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳು ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಹೊರಬೀಳುತ್ತಿವೆ. 1980 ರಲ್ಲಿ  ಬಡತನದ ರೇಖೆಯ ಕೆಳಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಶೇಕಡ 24.34 ರಷ್ಟು ಇದ್ದದ್ದು, 2000 ದ ಇಸವಿಯ ವೇಳೆಗೆ ಶೇಕಡ 3.48 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿತ್ತು.  ಕಳೆದೊಂದು ದಶಕದಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಫಲವಾಗಿ ಈಗ ಪುನಃ  ಶೇಕಡ 21.3 ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಗಿದೆ..

ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಒಟ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 2 ಲಕ್ಷದ 22 ಸಾವಿರದ 236 ಚದುರ ಕಿಲೊಮೀಟರ್. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ  ಕೇವಲ 1 ಲಕ್ಷದ 1 ಸಾವಿರ 387 ಕಿಲೊಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಪ್ರದೇಶ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದೆ. ಇನ್ನುಳಿದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಕಾಲು ಪಾಲು ಪಾಕ್ ಆಕ್ರಮಿತ ಕಾಶ್ಮೀರವೆಂದು ಹಾಗೂ ಉಳಿದ ಭಾಗ ಚೀನಾ ಆಕ್ರಮಿತ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಪಾಕ್ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರಿಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನೆರವು ನೀಡುತ್ತಾ ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಸೇನಾ ಪಡೆಗೆ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ದಿನ ನುಸುಳುವ ಭಯೋತ್ಪಾದಕರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಹೊಡೆದು ಉರುಳಿಸುವುದು ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕವೆಂಬಂತಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಹಿಂಸಾ ಚಾರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯರು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತಳ್ಳಿ ಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಶ್ರೀನಗರದಲ್ಲಿ ಹಿಜ್ ಬುಲ್ ಮುಜಾಹಿದ್ದಿನ್ ಸಂಘಟನೆ ಜೊತೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ  ಬುರಾನ್ ಮುಜಾಫರ್ ವಾನಿ ಎಂಬ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದು ವಯಸ್ಸಿನ ಯುವಕ ಭದ್ರತಾ ಪಡೆಯ ಗುಂಡಿಗೆ ಬಲಿಯಾದ ನಂತರ ಶ್ರೀನಗರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ತಿಂಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ನಡೆದ ಹಿಂಸಾಚಾರದಲ್ಲಿ 43 ಮಂದಿ ಗುಂಡಿಗೆ ಬಲಿಯಾದರು. ನೂರಾರು ಮಂದಿ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸಿಡಿಸಿದ ರಬ್ಬರ್ ಗುಂಡುಗಳಿಂದ ಗಾಯಗೊಂಡರು. ಭಯೋತ್ಪಾದಕನನ್ನು ಹುತಾತ್ಮನೆಂದು ಸ್ಥಳೀಯರು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಯುವಕನ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು  ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ಘೋಷಿಸಿ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ತಣ್ಣಾಗಿಸಿತು.

ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ನಿರುದ್ಯೋಗಿ ಯುವಕರನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಭಯೋತ್ಪಾನೆಯ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಅಲ್ಲಿನ ಯುವಕರ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ  ಸುಮಾರು ಐದರಿಂದ  ಹಿಡಿದು ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಿ ಅವರನ್ನು ಪಾಕ್ ಆಕ್ರಮಿತ ಕಾಶ್ಮೀರಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದು ತರಬೇತಿ ನೀಡುತ್ತಿರುವುದು ಗುಟ್ಟಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ನಿಂತ ತಂಗಿಯರ ವಿವಾಹದ ಖರ್ಚಿಗಾಗಿ, ಮತ್ತು ಬಡತನದ ಕುಟುಂಬದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಹಣದ ಆಮೀಷಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗುತ್ತಿರುವ  ಮುಗ್ದ ಯುವಕರು ಇಂದು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳದ ತಾಯ್ನಾಡಿನ ವಿರುದ್ಧ ಜೆಹಾದ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ( ಧರ್ಮ ಯುದ್ಧ) ಬಂದೂಕು ಹಿಡಿದಿರುವುದು ವರ್ತಮಾನ ಭಾರತದ ದುರಂತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಜ್ವಲಂತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ವಿಷಯವನ್ನಾಗಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ರಾಹುಲ ಪಂಡಿತ ಎಂಬ ಯುವ ಪತ್ರಕರ್ತ ಬರೆದ “ our Moon has Blood Clots” ಎಂಬ  ಆತ್ಮಕಥಾನಕದ  ಕೃತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀನಗರದ ಕೇಂದ್ರೀಯ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಯುವ ಉಪನ್ಯಾಸಕ  ಶಹನಾಜ್ ಬಷೀರ್ ಎಂಬಾತ ಬರೆದ “ Scattered Soulsಎಂಬ ಕಥಾ ಸಂಕಲನ ಈ ಎರಡೂ ಕೃತಿಗಳೂ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ನೋವು ಮತ್ತು ಬವಣೆಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ತೆರದಿಡುತ್ತವೆ.

ಸುಮಾರು  ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಕಟವಾದ  ಹಾಗೂ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಪತ್ರಕರ್ತನಾಗಿರುವ ರಾಹುಲ ಪಂಡಿತನ ಆತ್ಮಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖಕನು ಕಾಶ್ಮೀರದ ತನ್ನ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಹಿಂದು-ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಸಹಬಾಳ್ವೆಯನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.. ಅದೇ ರೀತಿ ಹಂತ ಹಂತ ಮುಸ್ಲಿಂ ಮೂಲಭೂತವಾದಿಗಳ ಕೈಗೆ ಸಿಲುಕಿ ನಲುಗಿ ಹೋದ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತ ಕುಟುಂಬಗಳ ಗೋಳಿನ ಕಥೆಯನ್ನು ,ಹಾಗೂ  ಅವರ ವಲಸೆಯ ಅತಂತ್ರ ಬದುಕನ್ನು ಮನ ಮಿಡಿಯುವಂತೆ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಕೃತಿಯ  ಪಸ್ತಾವನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಹುಲ ಪಂಡಿತ ದಾಖಲಿಸಿರುವ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತರ ಇತಿಹಾಸ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಮೂಲ್ಯವಾದುದು. ಶೈವ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ದರ್ಮಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತರು ಅಥವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೆಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿದ್ವಾಂಸರು ನೀಡಿರುವ ಕೊಡುಗೆಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಹನ್ನೆರೆಡನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ “ರಾಜತರಂಗಿಣಿ” ಎಂಬ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಹಾಗೂ ಕಾಶ್ಮೀರದ ರಾಜರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೇಳುವ ಕೃತಿಯನ್ನು ಬರೆದ ಕಲಃಣ, ಹತ್ತನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದ್ದ ಹಾಗೂ ತಂತ್ರಾಲೋಕ ಮತ್ತು ಅಭಿನವಭಾರತಿ ಎಂಬ  ಭರತನ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಬರೆದ ಅಭಿನವಗುಪ್ತ, ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕವಿ ಹಾಗೂ ಬೃಹತ್ ಕಥಾ ಮಂಜರಿ ಬರೆದ ಕ್ಷೇಮೆಂದ್ರ, “ಕಥಾ ಸರಿತ್ಸಾಗರ” ಬರೆದ ಸೋಮೇಂದ್ರ, ಹೀಗೆ ಪುರಾತನ ವಿದ್ವಾಸರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಶ್ರಮಿಸಿದ ಗುಣವರ್ಮನ್, ಕುಮಾರಜೀವ, ಗುರು ಪದ್ಮಸಂಬ ಹೀಗೆ ಅನೇಕರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿ, ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭವ್ಯವಾದ ಗತಕಾಲದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಇರಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಶಹನಾಜ್ ಬಷೀರ್ ನ  ಕಥಾ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಲೇಖಕ ಯಾವುದೇ ಭಾವೋದ್ವೇಗಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗದೆ, ತಾನು ಕಂಡ ದುರಂತ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಕಥೆಯಾಗಿಸಿದ್ದಾನೆ.. ಕಾಶ್ಮೀರದ ಹಿಂಸಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಕೂಸುಗಳಾಗಿ ಛಿದ್ರಗೊಂಡಿರುವ ಮುಸ್ಲಿಂ ಕುಟುಂಬಗಳ ಕಥೆಗಳು ಓದುಗರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕಲಕುವಂತಿವೆ. ಕಥೆಗಳಷ್ಟೇ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ಅವುಗಳಿಗೆ  ನೀಡಿರುವ ಶೀರ್ಷಿಕೆ  ಈ ಕೃತಿಯ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ.

ಈ ಎರಡೂ ಕೃತಿಗಳು ನಮ್ಮ ಪಾಲಿಗೆ ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಾಗಿರದೆ, ಕಾಶ್ಮೀರದ ವಾಸ್ತವ ಸ್ಥಿತಿ ಗತಿಗಳನ್ನು ತರದಿಡುವ ಮಹತ್ವದ ದಾಖಲೆಗಳಂತೆ ತೋರುತ್ತವೆ.. ಇವುಗಳನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟು ಕಾಶ್ಮಿರದ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಈ ದೇಶದ ಚಿಂತಕರು, ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಧುರೀಣರು ಪರಿಹಾರ ಹುಡುಕಲು ಈ ಕೃತಿಗಳು ಸಹಾಯಕವಾಗಬಲ್ಲವು.. 

(ಕರಾವಳಿ ಮುಂಜಾವು ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ "ಜಗದಗಲ" ಅಂಕಣಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ)