ಮಹಾ ಕುಂಭಮೇಳದ ವರದಿ

ಮತ್ತು

ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಕೂಪ ಮಂಡೂಕಗಳು.

ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಯಾಗ್ ರಾಜ್ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಅಲಹಾಬಾದ್ ನ ಗರದ ಹೊರವಲಯದ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗಂಗಾ,ಯಮುನಾ ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಗಳು ಸೇರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕುಂಭ ಮೇಳ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮೂರು ನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸರಸ್ವತಿ ನದಿ ಈಗ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಂತೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಭೂಮಿಯೊಳೆಗೆ ಹರಿದುಬಂದು ಸಂಗಮ ಸೇರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಕಾಗಕ್ಕನ, ಗೂಬಕ್ಕನ ಕಥೆಯನ್ನು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿಡಲಾಗಿದೆ.

ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟು ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಧರ್ಮವನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟು, ದೇಶದ ಜನರಿಗೆ ಮಂಕು ಬೂದಿ ಎರೆಚುವ ಕಾಯಕವನ್ನು ಚುನಾವಣಾ ಅಸ್ತ್ರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಪಕ್ವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮುಠಾಳರಿಗೆ ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ವಿವೇಕತನ ಇರಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಅದೂ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ.

ನಲವತ್ತೈದು ಕೋಟಿ ಜನ ಮಹಾ ಕುಂಭ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಲಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯಿಂದ ಹಿಡಿದು ಪ್ರತಿ ದಿನ ಒಂದು ಕೋಟಿಯಿಂದ ಮೂರು ಕೋಟಿ ಭಕ್ತರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದರು ಎಂಬ ವರದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಮುನ್ನ ಕನಿಷ್ಠ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇರಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಈಗ ಅದು ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ. ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡುವ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಸಾವಿರ, ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು ಕೋಟಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ ಮರೆತು ಹೋಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಪರಿಣಿತಿ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಸಾಕು.

ಅಲಹಾಬಾದ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿವೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಪ್ಲಾಟ್ ಪಾರಂ ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ, ಉಳಿದ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರರಿಂದ ಐದು ಮಾತ್ರ ಪ್ಲಾಟ್ ಫಾರಂಗಳಿವೆ. ಒಂದು ದಿನಕ್ಕೆ ಕುಂಬ ಮೇಳಕ್ಕೆ ಐನೂರು ರೈಲುಗಳು ಆಗಮಿಸಿದವು ಎಂದು ಕೊಂಡು ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿದರೆ, ಒಂದು ಲೈಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಾವಿರ ಎಂದರೆ, ಐದು ಲಕ್ಷ. ಇದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದರೆ ಎಕ್ಟ್ರಾ ಮೂರು ಲಕ್ಷ ಸೇರಿಸಿ.

ಅಲಹಬಾದ್ ಗೆ ದಿನ ನೂರು ವಿಮಾನಗಳು ಆಗಮಿಸಿದರೆ, ಸರಾ ಸರಿ, ಇನ್ನೂರು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಂತೆ ಇಪ್ಪತ್ತು ಸಾವಿರ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು. ಇದಕ್ಕೆ ಐದು ಸಾವಿರ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ.

ಇನ್ನು ಅಲಹಬಾದ್ ನಗರವನ್ನು ರಸ್ತೆ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಲಕ್ನೋ, ಕಾನ್ಪುರ, ವಾರಣಾಸಿ, ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಕಾರುಗಳು. ಅಂದರೆ, ಐದು ಲಕ್ಷ ಪ್ರವಾಶಿಗರು ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಬಸ್ ಗಳು ಅಂದರೆ ಸರಾಸರಿ ಐವತ್ತು ಮಂದಿಯಂತೆ ಐದು ಲಕ್ಷ. ಒಟ್ಟಾರೆ. ರೈಲು, ವಿಮಾನ, ಕಾರು, ಬಸ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಮಿಸುವ ಭಕ್ತರ ಸಂಖ್ಯೆ ಇಪ್ಪತ್ತರಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಲಕ್ಷ ದಾಟುವುದಿಲ್ಲ. ಕೋಟಿ ಜನ ಭಕ್ತರು ಎಂದು ಪುಂಗುವುದಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಠ ಜ್ಞಾನ ಬೇಡವೆ?

ನಗರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ರೈಲು, ವಿಮಾನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಆಗಮಿಸಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಾಹನದ ಮಾಹಿತಿಗಳೂ ಸಹ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ಸರ್ಕಾರ ಹೇಳುವ ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಆಗಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ನೈಜ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಬೇಕಾದುದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಕರ್ತವ್ಯ ಎಂದು ಏಕೆ ಅನಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ.?

ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಒಂದು ಕೋಟಿ ಮುವತ್ತು ಅಥವಾ ನಲವತ್ತು ಲಕ್ಷ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋಟಿ ಜನರನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೆ? ಊಹಿಸಿ ನೋಡಿ. ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಮತ್ತು ಉದ್ದವನ್ನು ನಾನು ಸ್ವತಃ ಗಮನಿಸಿದ್ದೀನಿ. ಮೂರು ಕಿಲೊಮೀಟರ್ ಉದ್ದದಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಮುವತ್ತು ಲಕ್ಷ ಜನ ಸೇರಬಹುದು. ಒಂದು ಕೋಟಿ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಸರ್ಕಾರದ ಮಾತಿಗೆ ಕಿವಿಗೊಡುವ ಮುನ್ನ ಅಲ್ಲಿ ಹಾಕಿರುವ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಗುಡಾರಗಳನ್ನು ಗಮನಸಿದರೆ, ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಅಂದಾಜು ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

ಇಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕಾಲ್ತುಳಿತ, ಅಗ್ನಿ ದುರಂತ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೃತಪಟ್ಟವರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಮರೆ ಮಾಚುವುದು, ಅಲ್ಲಿನ ವಕ್ತಾರರು ಹೇಳುವುದೇ ಸುದ್ದಿಯಾಗುವುದಾದರೆ, ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಏಕಿರಬೇಕು? ಇಡೀ ಕುಂಭಮೇಳದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ ನನ್ನ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಹತ್ತು ಕೋಟಿ ದಾಟುವುದಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ನಲವತ್ತೈದು ಕೋಟಿ ಎನ್ನುವುದು ಅಗ್ರಹಾರದ ಹೊಸ ಪುರಾಣ. ಈಗಗಲೂ ಕಾಲ ಮಿಂಚಿಲ್ಲ. ನಗರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸುವ ವಾಹನ, ರೈಲು, ವಿಮಾನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಬಹುದು.

ಎನ್. ಜಗದೀಶ್ ಕೊಪ್ಪ.

See insights and ads

Boost post

All reactions:

225Panju Ganguli, Bhagya Lakshmi and 223 others

ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಹೊಸಬಾಳೆ ಅವರಿಗೊಂದು ಬಹಿರಂಗ ಪತ್ರ.

ಶ್ರೀ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಹೊಸಬಾಳೆ ಅವರಿಗೆ.

ನೀವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕ ಸಂಘದ ಪ್ರಧಾನ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡು, ನೀವು ನಂಬಿರುವ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೂ, ನಾನು ನಂಬಿಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೂ ಏಳು ಸಮುದ್ರಗಳ ಅಂತರವಿದೆ. ಆದರೂ ಸಹ ನಿಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೀನಿ. ಕನ್ನಡಿಗರಾದ ನಿಮ್ಮ ಜೊತೆ ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ಸಂವಾದ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ ಎಂಬುದು ಮೊದಲನೆಯ ಕಾರಣವಾದರೆ, ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಿಮ್ಮ ಜೊತೆ ಸಂವಹನ ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದೀನಿ. ನೀವು ಕುವೆಂಪು, ಲಂಕೇಶ್, ಅನಂತಮೂರ್ತಿ ಹಾಗೂ ಜೆ.ಹೆಚ್.ಪಟೇಲ್, ಕಾಗೋಡು ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ಮತ್ತು ಬಂಗಾರಪ್ಪ ಇಂತಹ ಮಹನೀಯರು ಜನಿಸಿದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವರು.

ಈ ದಿನ ನೀವು ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸೇಡಂ ನಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಸಂಘಟನೆಯ ವತಿಯಿಂದ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂಬ ಶಿಬಿರದಲ್ಲಿ ಯುವಕರ ಕೈಗೆ ಬಂದೂಕ ನೀಡಿ ನಕ್ಸಲರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಈ ದೇಶದ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರ ಬಗ್ಗೆ ಆರೋಪಿಸಿದ್ದೀರಿ. ನೀವು ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಸಂಘಟನೆಯ ನಾಯಕರು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಭಜನೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದುತ್ವ ಕುರಿತಾದ ಪುರಾಣ ಓದುವಿಕೆಯನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿ ಪ್ರಸಕ್ತ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ತೆರೆದ ಹೃದಯದಿಂದ ನೋಡುವುದನ್ನು ಕಲಿಯಬೇಕಿದೆ.

ನೀವು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ಸಂಘಟನೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಕಮ್ಯೂನಿಷ್ಟ್ ಪಕ್ಷ ಈ ಎರಡು ಸಂಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಈಗ ಶತಮಾನೋತ್ಸವ. 1925 ರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಎರಡು ಮೂರು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಜನ್ಮತಾಳಿದವು. ನಿಮಗಿಂತ ಮುಂಚೆ ಅಂದರೆ, 1921 ರಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರ ಮಹಾಸಭಾ ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯು ಜನ್ಮತಾಳಿದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮಗೆ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳ ಹೊಸತು ಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ನಾನು ಬರೆಯುತ್ತಿರುವ ಬಹು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂಬ ಅಂಕಣ ಬರಹಕ್ಕೆ ನೆರೆಯ ಆಂಧ್ರದ ಈ ಸಂಘಟನೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು 1944 ರಿಂದ 1955 ರ ವರೆಗೆ ನಡೆದ ತೆಲಂಗಾಣ ಹೋರಾಟ ಕುರಿತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಓದುತ್ತಿದ್ದೀನಿ.

ದೆಹಲಿಯ ಆಕ್ಸ್ ಪರ್ಡ್ ಯೂನಿರ್ವಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ ನಿಂದ 1083 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ‘’ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೈತ ಚಳುವಳಿ 1920-50’’ ಹಾಗೂ 1981 ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯ ವಿಕಾಸ್ ಪಬ್ಲಿಷಿಂಗ್ ಹೌಸ್ ನಿಂದ 1981 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿರುವ ‘’ ದ ತೆಲಂಗಾಣ ಮೂವ್ ಮೆಂಟ್’’ ಎಂಬ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಓದಿರಿ. ಇವುಗಳ ಜೊತೆ 2013 ರಲ್ಲಿ ನಾನು ರಚಿಸಿರುವ ‘’ ಎಂದೂ ಮುಗಿಯದ ಯುದ್ಧ’’ ಎಂಬ ಭಾರತದ ನಕ್ಸಲ್ ಇತಿಹಾಸ ಕುರಿತ ಕೃತಿಯನ್ನೂ ಓದಿರಿ. ಸಪ್ನ ಬುಕ್ ಹೌಸ್ ನಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾದ ಈ ಕೃತಿಯು ನನಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಈವರೆಗೆ ಐದು ಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ನಾವು ನೋಡುವ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಿಸುವ ಜಗತ್ತನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಆಯಾಮಗಳಿಂದ ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸ ಇಟ್ಟವನು ನಾನು.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಬಂಗಾಳ, ಬಿಹಾರ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ ಹಾಗೂ ಅವಿಭಜಿತ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ಎಂಬತ್ತರಷ್ಟು ಭೂಮಿಯ ಒಡೆತನವು ಸಿರಿವಂತರ ಕೈಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಅವರ ಕಪಿಮುಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನಲುಗುತ್ತಿದ್ದ ರೈತರು, ಕೃಷಿ ಕೂಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ನಕ್ಸಲ್ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಉದ್ಭವಾದವು. ವಿದ್ಯಾವಂತರು ಕೈಗೆ ಬಂದೂಕ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಯುವಕರಿಗೆ ನೀಡಿದರೇ ಹೊರತು, ಯಾವ ಹಿಂದೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆ ಅವರ ಕನಸಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಅಂಥಹ ಹೋರಾಟ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಹೋರಾಟ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ನಕ್ಸಲ್ ಹೋರಾಟ ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು 25 ವರ್ಷವಾಯಿತು. ಈಗ ಅಂತಹ ಹೋರಾಟಗಳ ಕುರಿತಗಿ ಯಾರಿಗೂ ನಂಬಿಕೆಯಿಲ್ಲ. ಸಮಾಜದ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡು ಹೋರಾಡಲು ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿದೆ.

ಈ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಯೂ ನೀವು ಈ ದೇಶದ ಅರೆ ವಿದ್ಯಾವಂತ ಯುವಕರ ಕೈಗೆ ಧರ್ಮ ರಕ್ಷಣೆಯ ನೆಪದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಶೂಲದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮಾರಕ ಆಯುಧ ಮತ್ತು ಕತ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೀರಲ್ಲಾ ಇದನ್ನು ಏನೆಂದು ಕರೆಯೋಣಾ? ನೀವು ಉದ್ಯೋಗವಿಲ್ಲದ ಯುವಕರ ಕೈಗೆ ನೀಡಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಕತ್ತಿ, ಕುಡುಗೋಲು ಅಥವಾ ತ್ರಿಶೂಲ ಇವುಗಳಲ್ಲ, ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ನೀಡಬೇಕಾಗಿರುವುದು ನಿಜವಾದ ಹಾಗೂ ಮಾನವೀಯ ಧರ್ಮ. ನಿಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವವರು ನಗರದ ನಕ್ಸಲರು. ಸರಿ ಒಪ್ಪೋಣ. ಹಾಗಾದರೆ, ನೀವು ಯಾರು? ಅಗ್ರಹಾರದ ನಕ್ಸಲರೇ?

ದತ್ತಾತ್ರೆಯ ಅವರೇ, ಉಳಿದ ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿವರ ಬೇಡ. ಕಳೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ನೀಡಿರುವ ಹಣ ಮತ್ತು ಕಾಶಿ, ಅಯೋಧ್ಯೆ, ಅಲಹಾಬಾದ್ ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಉತ್ಸವಗಳು ಹಾಗೂ ದೇಗುಲ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ವಿನಿಯೋಗಿಸಿರುವ ಹಣವನ್ನು ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮದೇ ಸರ್ಕಾರದ ಆರ್ಥಿಕ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳ ಸೂಚ್ಯಂಕವನ್ನು ತೆಗೆದು ನೋಡಿ. ಬಡತನ ನಿವಾರಣೆ ಅಥವಾ ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದೆಯಾ?

ದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ನೆರವಾಗುವುದು ಧರ್ಮ ಅಥವಾ ಧರ್ಮಾಧಾರಿತ ಕಟ್ಟು ಕತೆಗಳಲ್ಲ. ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಮಾತ್ರ. ನಮಗಿಂತ ಅಧಿಕ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇರುವ ಚೀನಾ ದೇಶವು ನಮಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಈಗ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ.

ಇಂತಿ

ಎನ್.ಜಗದೀಶ್ ಕೊಪ್ಪ. 

ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ನಿಲುಕದ ಮಹಾತ್ಮನ ಬದುಕು.

ದಿನಾಂಕ 25 ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿ ಒಂಬತ್ತು ಗಂಟೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಮೇರು ಪ್ರತಿಭೆಗಳಾದ ವೀಣಾ ಧನಮ್ಮಾಳ್ ಮತ್ತು ಧನಕೋಟಿ ಅಮ್ಮಾಳ್ ಕುರಿತು ಬರೆದ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳ ಮಾಹಿತಿ ಕುರಿತು ಮರು ಪರಿಶೀಲನೆಗಾಗಿ ಸಂಗೀತದ ಇತಿಹಾಸ ಕುರಿತ ಪುಸ್ತಕಗಳಿಗಾಗಿ ನನ್ನ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ ತಡಕಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಕಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಕೈ ಬೆರಳುಗಳಿಗೆ ತಾಕಿದ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರ ‘’ಅನ್ ಟೋಲ್ಡ್ ಸ್ಟೋರಿ ಆಫ್ ಕಸ್ತೂರಬಾ’’ ಕೃತಿಯ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬೆರಳುಗಳು ಚಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ಪುಸ್ತಕ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ದೂಳು ಒರೆಸಿ, 26 ರ ಭಾನುವಾರದಿಂದ ಮತ್ತೇ ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಾಡಿಸಿದೆ. ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಸಹ ಒಂದಾಗಿತ್ತು.

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಹಿರಿಯ ಪುತ್ರ ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿಯ ದುರಂತಗಾಥೆ ಕುರಿತು ಸಪ್ನ ಬುಕ್ ಹೌಸ್ ಪ್ರಕಾಶನ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ 2019 ರಲ್ಲಿ ‘’ ಮಹಾತ್ಮನ ಪುತ್ರ’’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕ ಬರೆಯುವಾಗ, ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ತರಿಸಿಕೊಂಡು ಓದಿದ್ದೆ. ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಮತ್ತು ಗಾಂಧೀಜಿ ಇಬ್ಬರೂ ತಂದೆ ತಾಯಿಯಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಿದ ಮಾನಸಿಕ ವೇದನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಳಮಳಗೊಂಡಿದ್ದೆ. ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಕುರಿತಾಗಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಐದಾರು ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗ ಹಾಗೂ ಮಣಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರ ಪುತ್ರ ಅರುಣ್ ಗಾಂಧಿಯವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಸುನಂದಾ ಅವರ ಜೊತೆಗೂಡಿ ರಚಿಸಿರುವ ಈ ಕೃತಿಗೆ ನಾನು ಪ್ರಥಮ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ನೊಂದವರ ನೋವನ್ನು ನೊಂದವರಷ್ಟೇ ಬಲ್ಲರು. ಈ ಕೃತಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯಲ್ಲಿ ಅರುಣ್ ಅವರು ತನ್ನ ಅಜ್ಜ ಮತ್ತು ಅಜ್ಜಿಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತಾ, ‘’ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಹರಡಿದ ಬೃಹತ್ ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಏನೂ ಬೆಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ’’ ಎಂಬ ಮಾತನಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಗಾಂಧೀಜಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರ ಜೀವನ ಗಾಥೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ, ಅವರ ಮಕ್ಕಳು, ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳು, ಮರಿಮಕ್ಕಳು ಎಲ್ಲರೂ ಭಾರತದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಅನಾಮಿಕರಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ರಾಜಕಾರಣಿಯ ಮಗ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗಿ, ಸಿನಿಮಾ ನಟನ ಮಗ ನಟನಾಗಿ, ಕ್ರಿಕೇಟ್ ತಾರೆಯರ ಮಕ್ಕಳು ಆಟಗಾರಾಗಿ, ಉದ್ಯಮಿ ಮಕ್ಕಳು ಉದ್ಯಮಿಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಸಂತಾನದಲ್ಲಿ ಯಾರೊಬ್ಬರು ಏನೂ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕಾಗಿ ಇಡೀ ಬದುಕನ್ನು ತೆತ್ತುಕೊಂಡ ಮಹಾತ್ಮ ಎಂದಿಗೂ ತನ್ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನೋವನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಗಾಂಧೀಜಿ ಕುರಿತಾಗಿ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ನೆಪದಲ್ಲಿ ವಿಷ ಕಕ್ಕುವ ವಿಷಜಂತುಗಳು ಒಮ್ಮೆ ತಣ್ಣಗೆ ಕುಳಿತು ಈ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ತನ್ನ ಮೇಲಿನ ಆರೋಪ ಅಥವಾ ದೂರನ್ನು ನನ್ನ ಜಾತಿಯ ಮೇಲಿನ ಹಲ್ಲೆ, ನಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದ ಮೇಲಿನ ಹಲ್ಲೆ ಎಂದು ಬೊಬ್ಬಿರಿಯುವ ಇಂದಿನ ರಾಜಕಾರಣದ ಬಬ್ರುವಾಹನರು ಮತ್ತು ಮಹಾತ್ಮನ ಬದುಕಿನ ನಡುವೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ಅಂತರವಿದೆ ಎಂಬುದು ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.

ಗುಜರಾತಿನ ರಾಜ್ ಕೋಟ್ ನಗರದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಾಪಾರಿಯೊಬ್ಬರ ಪುತ್ರಿಯಾಗಿ ಜನಿಸಿದ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರು ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದ ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಕೈ ಹಿಡಿದು , ಒಡಲಾಳದ ನೋವುಗಳನ್ನು ನುಂಗುತ್ತಾ, ದಾಂಪತ್ಯ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಂತನೊಬ್ಬನ ಪತ್ನಿಯಾಗಿ ಅಕ್ಷರಶಃ ಸಂತಳಂತೆ ಬದುಕಿದುರು. ಅವರ ಬದುಕಿನ ಒಂದೊಂದು ಅಧ್ಯಾಯವು ಓದುಗರ ಮನಕರಗಿಸುತ್ತದೆ. 1942 ರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿ ಘೋಷಿಸಿದಾಗ ಅವರ ಜೊತೆ ಬಂಧಿತರಾಗಿ ಪುಣೆಯ ಆಗಖಾನ್ ಅರಮನೆಯ ಗೃಹ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುತ್ತಾರೆ. 1942 ರ ಆಗಸ್ಟ್ ಮೊದಲ ವಾರ ಬಂಧಿತರಾದ ಮಹಾದೇವ ದೇಸಾಯಿ ಅವರು ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಗಾದ ವಾರದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ, 1942 ರ ಆಗಸ್ಟ್ 15 ರಂದು ತಮ್ಮ ಐವತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರೆ, 1944 ರ ಪೆಬ್ರವರಿ 22 ರಂದು ಅದೇ ಆಗಖಾನ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರು ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು.

ಈಗ ಗಾಂಧಿ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಿರುವ ಆಗಖಾನ್ ಅರಮನೆಯ ಹಿಂಭಾಗ, ಮಹಾದೇವದಾಸಾಯಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರಬಾ ಇಬ್ಬರ ಸಮಾಧಿಗಳಿವೆ. 320 ಪುಟಗಳ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ಓದುಗರ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನೀರು ತರಿಸುತ್ತವೆ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ತೆತ್ತುಕೊಂಡ ನಂತರ ಅವರು ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ನಾಲ್ವರು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ನಿಧನರಾದಾಗ, ಮಣಿಲಾಲ್ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಬರಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಹಿರಿಯ ಪುತ್ರ ಹರಿಲಾಲ್ ಮದ್ಯ ವ್ಯಸನಿಯಾಗಿ ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ನಗರದಲ್ಲಿ ಬೀದಿ ಬೀದಿ ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ ಆತನು ತಾಯಿ ಮತ್ತು ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಾಮದಾಸ್ ಮತ್ತು ದೇವದಾಸ್ ಇಬ್ಬರು ಪುತ್ರರು ತಾಯಿಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆ ನೆರವೇರಿಸಿದರು. ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟ ಗಾಂಧೀಜಿಗೆ ಭಾರತದ ನೆಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನದು ಎಂಬ ಒಂದು ಮನೆಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ಅವಧಿಗೆ ಜನಪ್ರತಿಯಾದರೆ ಸಾಕು, ಮಿನಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಇಂದಿನ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳನ್ನು ಇಂದ್ರ, ಚೆಂದ್ರ ಎಂದು ಹೊಗಳುವ ಮುನ್ನ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮ ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ.

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಜೊತೆ ಅವರ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಹೋರಾಟಗಳಿಗೆ ತನು ಮನುವನ್ನು ತೆತ್ತ ಕಸ್ತೂರಬಾ ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಹರಿಲಾಲ್ ದುರಂತ ಬದುಕು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕಾಡಿತ್ತು. ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪುತ್ರ ಹರಿಲಾಲ್ ಮಗುವಾಗಿದ್ದಾಗ ಆತನ ಮೂಲಕ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರು ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಒಳಗೊಳಗೆ ಅತ್ತು ದುಃಖ ನೀಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. 1944 ರ ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಹೃದಾಪಾಘಾತಕ್ಕೆ ಅವರು ಒಳಗಾದಾಗ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಅವರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಅಡೆತಡೆ ಇಲ್ಲದೆ ತಂಧೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿಯನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿತ್ತು. ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಹರಿಲಾಲ್ ನನ್ನು ನೋಡಬೇಕು ಎಂದು ಇಚ್ಚಿಸಿದಾಗ, ಪುಣೆ ಪೊಲೀಸರು ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ ನಡೆಸಿ ನಂತರ ಬಾಂಬೆ ನಗರದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿ ಆತನನ್ನು ಕರೆತಂದು ಅಮ್ಮನ ಎದುರು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು.

ಅತ್ಯಂತ ಕೊಳಕಾದ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದ ಹರಿಲಾಲ್ ಕಂಠಪೂರ್ತಿ ಕುಡಿದು ಹೆತ್ತ ತಾಯಿಯ ಎದುರು ನಿಲ್ಲುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದನು. ತಾನು ಹೆತ್ತ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಗನನ್ನು ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಾರೆ ನೋಡಿದ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರು ಏನೊಂದು ಮಾತನಾಢದೆ, ಹಣೆ ಚಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಸೆರಗಿನಲ್ಲಿ ಮುಖಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಗಳ ಗಳನೆ ಅತ್ತರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ಊಟ, ಔಷಧ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯೆಜಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಪೆಬ್ರವರಿ 19 ರಂದು ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯರು ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರಿಗೆ ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡಬಾರದು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ದೇವದಾಸ್ ಮತ್ತು ರಾಮದಾಸ್ ಅವರಿಗೆ ಸುದ್ದಿ ಮುಟ್ಟಿಸಲಾಯಿತು. ಕಿರಿಯ ಪುತ್ರ ದೇವದಾಸ್ ಪೆಬ್ರವರಿ 21 ರಂದು ತಾನು ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ತಂದಿದ್ದ ಗಂಗಾ ಜಲವನ್ನು ಅಮ್ಮನ ಬಾಯಿಗೆ ಹಾಕಿದರು. ಅಂದು ನೀರು ಕುಡಿದು ಮಲಗಿದ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ 22 ರಂದು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿದರು.

ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಸಾವಿನ ನಂಥರ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಗಣ್ಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅರಮನೆಗೆ ಪ್ರವೇಶವಿತ್ತು. ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅರಮನೆಯ ಆವರಣದಲ್ಲಿಅಂತ್ಯ ಸಂಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಬಾಂಬೆ ನಗರದ ಗಣ್ಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಶ್ರೀಗಂಧದ ಕಟ್ಟಿಗೆ ತರಲು ಆಲೋಚನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಸಾಕು ನಾನು ಬಡವ ಅಂತಹುಗಳಿಗೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಗಾಂಧಿ ನುಡಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮೇಲಾಧಿಕಾರಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಬಳಿ ತೆರಳಿ ನೀವು ಒಪ್ಪಿಗೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ಯರವಾಡ ಜೈಲಿನಿಂದ 800 ಕೆ.ಜಿ. ಶ್ರೀಗಂಧ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಇದೆ ತರಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದನು. ಜೈಲಿಗೆ ಶ್ರೀಗಂಧ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬಂದಿತು ಎಂದು ಗಾಂಧೀಜಿ ವಿಚಾರಿಸಿದರು. ಆ ಅಧಿಕಾರಿ ಯಾವುದೇ ಮುಚ್ಚು ಮರೆ ಇಲ್ಲದೆ ‘’ ನೀವು 21 ದಿನ ಉಪವಾಸ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಮಾಡಿದಾಗ, ಬದುಕುವುದಿಲ್ಲ, ಸಾಯುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಶ್ರೀಗಂಧವನ್ನು ತರಿಸಿ ಇಟ್ಟಿತ್ತು ಸರ್’ ಎಂದು ನುಡಿದನು.

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರಿಗೆ ಪತ್ನಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ದುಃಖದ ನಡುವೆ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಮಂದಹಾಸ ಮಿಂಚಿತು. ‘’ಓಹ್, ಹಾಗಾದರೆ ಅದು ನನ್ನ ಆಸ್ತಿ’’ ಎಂದರು. ಜೊತೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಮುಂಬೈ ನಗರದಲ್ಲಿದ್ದ ಸುಶೀಲಾ ನಯ್ಯರ್ ಮತ್ತು ಮೀರಾ ಬೆಹನ್ ಪುಣೆ ನಗರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಪಾರ್ಥಿವ ಶರೀರಕ್ಕೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ ಹೊಸ ಖಾದಿ ಸೀರೆ ತೊಡಿಸಿ, ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂ ಮುಡಿಸಿ ಮಲಗಿಸಿದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅನೇಕ ಸಹವರ್ತಿಗಳ ನಡುವೆ ಅರಮನೆಯ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ದೇವದಾಸ್ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಚಿತೆಗೆ ಅಗ್ನಿ ಸ್ಪರ್ಶ ಮಾಡಿದರು. ಪತ್ನಿಯ ಚಿತೆ ಉರಿಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಅದರ ಎದುರು ನಿಂತಿದ್ದ ಗಾಂಧೀಕಿಯವರು ದುಃಖ ತಡೆಯಲಾರದೆ ‘’ ಇಂದು ನನ್ನ ದೇಹದ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಅರ್ಧ ಭಾಗ ಸುಟ್ಟುಹೋಯಿತು’’ ಎಂದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕೇಳಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಿ ಬಿಕ್ಕಿ ಬಿಕ್ಕಿ ಅತ್ತರು. ಆ ರಾತ್ರಿ ಮಕ್ಕಳಾದ ರಾಮದಾಸ್ ಮತ್ತು ದೇವದಾಸ್ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಆಗಖಾನ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ತಂಗಲು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದರು. ಮರುದಿನ ತಾಯಿಯ ಚಿತಾಭಸ್ಮವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡು ಅಲಹಾಬಾದಿನ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮದತ್ತ ಅವರು ಹೋದರು.

1944 ರ ಪೆಬ್ರವರಿ 23 ರಂದು ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಸಂಪಾದಕೀಯ ಲೇಖನ ಬರೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರಿಗೆ ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಬಾಂಬೆಯ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ಆ ದಿನ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದ ಸಂಪಾದಕೀಯ ಲೇಖನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ( ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಸಹ ದಾಖಲಾಗಿದೆ.) ಕಸ್ತೂರ ಬಾ ಅವರ ಸಾವಿನೊಂದಿಗೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹೋರಾಟದ ಬದುಕು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು. ಅವರು ಸೆರೆಮನೆಯಿಂದ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಿಮಿತ್ತ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಲಭಿಸುವುದು ಖಚಿತವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತು ಬುಗಿಲೆದ್ದ ಕೋಮುವಾದದ ದಳ್ಳುರಿಯನ್ನು ನಂದಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಾ , ಪತ್ನಿಯ ಸಾವಿನ ಜೊತೆ ಅರ್ಧ ಬೆಂದು ಹೋಗಿದ್ದ ಅವರು ಕೋಮು ದಳ್ಳುರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಬೆಂದು ಹೋದರು. ಗೋಡ್ಸೆ ಎಂಬ ಹಂತಕ ಮತ್ತು ಕ್ರೂರ ಮೃಗ ತನ್ನ ಪಿಸ್ತೂಲಿನಿಂದ ಹಾರಿಸಿದ ಮೂರು ಗುಂಡುಗಳು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಅವರ ದೇಹಕ್ಕೆ ತಾಗಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ತಾನು ಕನಸಿದ ಭಾರತದ ನನಗೆ ಧಕ್ಕಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ ಎಂದು ಕೊರಗಿ ನಿರ್ಜೀವವಾಗಿದ್ದ ಗಾಂಧಿಯವರ ದೇಹಕ್ಕೆ. ಇದು ನಾವು ಅರಿಯಬೇಕಾದ ನೈಜ ಇತಿಹಾಸ.

ಇಂದು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಟೀಕಿಸುವುದನ್ನು ವೃತ್ತಿ ಅಥವಾ ಹವ್ಯಾಸ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಅವಿವೇಕಿಗಳು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಸತ್ಯ ಇದು. ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ದಾರ್ಶನೀಕರಿಗೆ ದೇಶ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಹಂಗಿಲ್ಲ. ಅವರು ಆಕಾಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ಬೆಳೆದು ನಿಂತವರು. ಭಾರತದ ಬುದ್ಧ, ಬಸವಣ್ಣ, ಗಾಂಧಿ ಅವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳಿಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಸಾವಿಲ್ಲ. ನೀವು ಟೀಕಿಸುವುದು ಎಂದರೆ, ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಉಗುಳಿದಂತೆ. ಅದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ.

( ಇಂದಿಗೆ ಗಾಂಧಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಅಗಲಿ ಎಪ್ಪತ್ತಳು ವರ್ಷಗಳಾದವು. ಅವರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಬರೆದ ಲೇಖನ. ಇಂತಹ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಇಂದಿನ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ 400 ಅಥವಾ 500 ಶಬ್ದಗಳ ಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಚೌ ಚೌ ಬಾತ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗದು)

ಎನ್.ಜಗದೀಶ್ ಕೊಪ್ಪ..

ಕೇರಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಭ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಜಾನಪದ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ.

ಕೊಚ್ಚಿ ಅಥವಾ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಾಗುವ ಈ ನಗರವು ಭಾರತದ ನೈಋತ್ಯ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹಾಗೂ ಕೇರಳದ ಬಹು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಚುಗೀಸರ ಹಾಗೂ ಡಚ್ಚರು ಮತ್ತು ಮಾಪಿಳ್ಳೆ ( ಮುಸ್ಲಿಮರ) ಮತ್ತು ಯಹೂದಿಗಳ ನೆಲೆಬೀಡಾಗಿದ್ದ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ನಗರವೂ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರು ಪಟ್ಟಣವಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿಂದ ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ಮೂರು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೇ ಶತಮಾನದಿಂದಲೂ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಂಬಾರು ಬೆಳೆ ಅಥವಾ ಪದಾರ್ಥಗಳಾಗಿದ್ದ ಕಾಳುಮೆಣಸು, ಏಲಕ್ಕಿ, ಚಹಾ, ಲವಂಗ, ಕೊಬ್ಬರಿ ಎಣ್ಣೆ ಇತ್ಯಾದಿ ವಸ್ತುಗಳು ಚೀನಾ, ಅರಬ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಈಜಿಪ್ತ್ ಹಾಗೂ ಟರ್ಕಿ ಮೂಲಕ ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಹೇರಳವಾಗಿ ರಫ್ತಾಗುತ್ತಿದ್ದವು.

ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ 1565 ರಿಂದ 1603 ರವರೆಗೆ ಪೋರ್ಚುಗೀಸರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು 1603 ರಲ್ಲಿ ಡಚ್ಚರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಫಟ್ಟಿತ್ತು. ನಂತರ 1804 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟೀಷರ ಪಾಲಾಗಿ ಸ್ಥಳಿಯ ದೊರೆಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವಸಾಹತು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ವ್ಯಾಪಾರದ ನಿಮಿತ್ತ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ ಮಾಪಿಳ್ಳೈ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅರಬ್ಬರು, ಕ್ರೆöÊಸ್ತಧರ್ಮದ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಐರೋಪ್ಯರು ಹಾಗೂ ಯಹೂದಿಗಳು, ಇಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆ ನಿಂತ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಯಹೂದಿಗಳ ನೆಲೆಬೀಡಾಗಿದ್ದ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಬಂದರು ಪಟ್ಟಣವು ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ತನ್ನ ಸುಂದರ ಕಡಲ ತೀರ, ಕಲೆಗಳು ಮತು ಬಹುಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಹದಿನಾಲ್ಕನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚೀನಿಯರಿಂದ ಪರಿಚಿತವಾದ ಚೀನಾದ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಮೀನು ಹಿಡಿಯುವ ಬಲೆಯು ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಧಾನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಮೀನಿನ ತರೇವಾರಿ ಖಾದ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ತೆಂಗಿನ ಎಣ್ಣೆಯಿಂದ ತಯಾರಾಗುವ ಸಸ್ಯಹಾರಿ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಗೂ ಸಹ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ನಗರ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಶ್ರೀಮಂತ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ನಗರವು ತನ್ನ ಪ್ರಾಚೀನ ಕೇರಳದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡAತೆ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಸಹ ತನ್ನ ಒಡಲಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ನಾವು ಮಟ್ಟಂಚೇರಿಯ ಡಚ್ ಅರಮನೆಯ ಸೊಗಸಾದ ಸಭಾಂಗಣಗಳ ಮೂಲಕ ಅಲೆದಾಡುತ್ತಿರಲಿ ಅಥವಾ ಕೇರಳ ಕಥಕ್ಕಳಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿ, ಕೊಚ್ಚಿಯು ತನ್ನ ಕಲಾತ್ಮಕ ಉತ್ಸಾಹದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಲು ನಮ್ಮನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಕೇರಳ ಜಾನಪದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ನಗರದಲ್ಲಿರುವ ಅಪರೂಪದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಕೇರಳದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಇದನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯೋದ್ಯಮಿ ಮತ್ತು ಕಲಾ ಉತ್ಸಾಹಿ ಜಾರ್ಜ್ ಜೆ. ಥಾಲಿಯಾತ್ ಎಂಬುವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಕೇರಳದ ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಚರಣೆಗಳ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ವ್ಯಾಪಕ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮೂರು ಅಂತಸ್ತಿನ ಕಲಾತ್ಮಕವಾದ ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುವ ವಿವಿಧ ಸ್ವರೂಪದ ದೀಪದ ಸ್ಥಂಭಗಳು, ಗಣಪತಿ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಾದ ಕಥಕ್ಕಳಿ ಮತ್ತು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂಗಳ ಕಲಾವಿದರು ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ವಸ್ತçಗಳು ಹಾಗೂ ಮುಖವಾಡಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ.

ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಕಾಲ್ ವಿಲಕ್ಕು (ಕಲ್ಲಿನ ದೀಪ) ಮೂಲಕ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮೊದಲು ಪ್ರವೇಶ ದರವು ವಯಸ್ಕರಿಗೆ ನೂರು ರೂಪಾಯಿ ಮತ್ತು ಶಾಲಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳಷ್ಟು ಇತ್ತು. ಈಗ ಅದನ್ನು ದ್ವಿಗುಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಇದು ದುಬಾರಿ ಎನಿಸಿದರೂ ಸಹ ಕನಿಷ್ಠ ಮೂರುಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಇಲ್ಲಿನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ನಾವು ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಡಾ.ಪಿ.ಆರ್. ತಿಪ್ಪೆಸ್ವಾಮಿಯವರು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಅರಮನೆಯ ಕಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿರುವ ಜಾನಪದ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಾನಪದ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಕೇರಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಸಂಗ್ರಾಹಲಯವು ಪ್ರತಿಬಿಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಮರ, ಕಂಚು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣಗಳು, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು, ಪ್ರಾಚೀನ ಟೆರಾಕೋಟಾ ಆಭರಣಗಳು ಮತ್ತು ಮ್ಯೂರಲ್ ಪೇಂಟಿAಗ್‌ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಐದು ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಆಕರ್ಷಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಮಲಬಾರ್, ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಮತ್ತು ತಿರುವಾಂಕೂರ್‌ನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ.

ಈ ಮೂರು ಅಂತಸ್ತಿನ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಹಡಿಯು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯ ವೇಷಭೂಷಣಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾದ ಮ್ಯೂರಲ್ ಪೇಂಟಿAಗ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ವಿಶಾಲವಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅನುಭವವನ್ನು ನಮಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ೧೮೧೫ ರಲ್ಲಿ ಸೀಮೆಎಣ್ಣೆ ಮೂಲಕ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಗಾಳಿ ಬೀಸುತ್ತಿದ್ದ ಟೇಬಲ್ ಪ್ಯಾನ್ ಎಲ್ಲರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು 'ಫೋಕ್ಲೋರ್ ಥಿಯೇಟರ್' ಅನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ನಾವು ಆನಂದಿಸಬಹುದು, ಈ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಕೇರಳದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಜೀವ ತುಂಬುವ ತಲ್ಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. 'ಸ್ಪೈಸ್ ಆರ್ಟ್ ಕೆಫೆ' ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೇರಳದ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಯ ಅಧಿಕೃತ ರುಚಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ, ಪುರಾತನ ವಸ್ತುಗಳ ಅಂಗಡಿ, ಆಭರಣ ಮಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಮುಖವಾಡಗಳ ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಅನುಭವವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಇದು ಬಹುಮುಖಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ತಾಣವಾಗಿದೆ.

ಕೇರಳದ ಈ ಜಾನಪದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ರಾಜ್ಯದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಪನ್ಮೂಲವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವುದು ವಿಶೇಷ. ನೀವು ಇತಿಹಾಸದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿರಲಿ, ಕಲಾ ಪ್ರೇಮಿಯಾಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರಾಗಿರಲಿ, ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದು ಕೇರಳದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕರಕುಶಲ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ಪರಂಪರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಬಲ್ಲದು.

ಎನ್.ಜಗದೀಶ್ ಕೊಪ್ಪ

ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವೈಭವ

 

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದ್ರಾವಿಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವದಿಂದಲೂ ಉಸಿರಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ನೆಲವು ಭಾಷೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗೀತ, ನೃತ್ಯ, ಕಲೆ ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲೂ ತನ್ನದೇ ವಿಶಿಷ್ಠ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಮುದಾಯವು ವ್ಯಾಪಾರ, ಆಭರಣಗಳ ತಯಾರಿಕೆ, ನೇಯ್ಗೆ, ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಅವಿಭಕ್ತ ಕುಟುಂಬ ಪದ್ಧತಿ ಹಾಗೂ ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಾವು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅರಮನೆಯಂತಹ ಭವ್ಯಮಹಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ದೇಶದ ಗಮನ ಸೆಳೆದ ಸಮುದಾಯವಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತರ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವವಾರ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ವಿಶಿಷ್ಠ ಸಮುದಾಯ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅವರನ್ನು ತಮಿಳೂನಾಢಿನಲ್ಲಿ ನಟ್ಟುಕೊಟ್ಟೈ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್‌ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ನಾಗರಾಥರ್ ಅಂದರೆ ನಗರರ್ತರು ( ನಗರವಾಸಿಗಳು ಅಥವಾ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು) ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ.

ಕಳೆದ ಎರಡು ಶತಮಾನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಮುದಾಯುವು ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತ ವ್ಯಾಪಾರದ ಮೂಲಕ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಲುಪಿದರು. ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಮುದಾಯದ ಅಥವಾ ಕುಲದ ಸದಸ್ಯರು ವಿವಾಹ, ಹಬ್ಬ, ಮುಂತಾದ ಶುಭಕಾರ್ಯಗಳ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಭಾಗವಹಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಜೀವನಶೈಲಿ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಭವ್ಯವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವರು. ಇಂದು ಅವರಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋ ಗ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ನಿಮಿತ್ತ ವಾಸವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅವರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮನೆ ಮಾಡಿದೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಮಂದಿ ಇಂದಿಗೂ ಸಹನಿಧಾನವಾಗಿ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಯ ಕುರುಹುಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ರಾಮನಾಡ್ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಈಗ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಶಿವಗಂಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಐವತ್ಮೂರು ಗ್ರಾಮಗಳು ಮತ್ತು ಪುದುಕೋಟೈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇಪ್ಪತ್ತು ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು ಚೆಟ್ಟಿನಾಡು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಕಾರೈಕುಡಿ ಎಂಬ ಪಟ್ಟಣವು ಚೆಟ್ಟಿನಾಡಿನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಮಧುರೈ ನಗರದಿಂದ ತೊಂಬತ್ತು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಹಾಗೂ ತಿರುಚ್ಚನಾಪಳ್ಳಿಯಿಂದ ಎಂಬತ್ತು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕಾರೈಕುಡಿ ಪಟ್ಟಣದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಕನಾಡು ಕಥನ್ ಮತ್ತು ಅತ್ತಂಗುಡಿ ಎಂಬ ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಭವ್ಯ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡು ಅರಮನೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಎಪ್ಪತ್ತಮೂರು ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿರುವ ಐದು ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶಿಷ್ಠ ವಾಸದ ಮನೆಗಳು ಅವರ ಅಭಿರುಚಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿವೆ. ನೋವಿನ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಟ್ಟುಕೊಟ್ಟೈ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಮುದಾಯದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತಿನ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಮತ್ತು ಮನಮೋಹಕ ಮಹಲುಗಳು ಈಗ ಗತ ವೈಭವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಪಾಳುಬಿದ್ದಿವೆ.

ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಗಳು ತಮ್ಮ ಭವ್ಯವಾದ ಮಹಲುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಈ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬಂತೆ ಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಹಲುಗಳ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣವು ಗಂಭೀರ ವ್ಯವಹಾರವಾಗಿತ್ತು, ಅವರು ಈ ಕನಸಿನ ಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಹಣವನ್ನು ಮತ್ತು ಹೃದಯವನ್ನು ವಿನಿಯೋಗಿಸಿದರು ಜೊತೆಗೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ತರಿಸಿಕೊಂಡ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಸ್ಥಳೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಗೋಥಿಕ್ ಮುಂಭಾಗಗಳು, ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ಮಹಡಿಗಳು, ಬೆಲ್ಜಿಯಂ ದೇಶದ ಬಣ್ಣದ ಗಾಜಿನ ಕಿಟಕಿಗಳು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡಿಗಳು ಹಾಗೂ ಇಟಲಿಯಿಂದ ತರಿಸಿದ ಅಮೃತಶಿಲೆ, ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯ ಪಾತ್ರೆಗಳು ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿ ಮನೆಯೂ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಯಿತು. ಇಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ವಿಶಾಲವಾದ, ತೆರೆದ ಅಂಗಳಗಳು, ಎತ್ತರದ ವರಾಂಡಾಗಳು, ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿ ಕೆತ್ತಿದ ಮರದ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಗಾರೆ ಉಬ್ಬುಗಳಂತಹ ಸ್ಥಳೀಯ ತಮಿಳು ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ವಿಭಿನ್ನ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಸಹ ಅವರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಭಿರುಚಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿವೆ.

ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಮುದಾಯದ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆ ಮತ್ತ ಅಭಿರುಚಿಗೆ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ಹತ್ತೊಂತ್ತನೇ ಮತ್ತು ಇಪ್ಪತ್ತ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಚೆಟ್ಟಿನಾಡಿನ ಅನೇಕ ನಿವಾಸಿಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬರ್ಮಾ, ಸಿಲೋನ್, ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಮತ್ತು ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಉಪ್ಪು ಮತ್ತು ಸಾಂಬಾರ್ ಪದಾರ್ಥಗಳ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಹಣವನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿಗೆ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಬಡ್ಡಿಗೆ ನೀಡುವುದು ಅವರ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವೇಳೇಗೆ ಅವರ ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡ ನಂತರ ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಉದ್ಯಮ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇವರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಲನ ಚಿತ್ರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿದ ಅಂದಿನ ಮದ್ರಾಸ್ ನಗರದ ಎ.ವಿ.ಎಂ. ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಮಾಲಿಕರಾದ ಅವಿಚಿ ಮೇಯಪ್ಪ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಅಣ್ಣಾಮಲೈ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್, ಕಾರೈಕುಡಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆ ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಅಳಗಪ್ಪ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್, ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಸೀಮೆಂಟ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಉದ್ದಿಮೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಎಂ.ಎ. ಮುತ್ತಯ್ಯ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಪುತ್ರ ಎಂ.ಎ.ಎಂ. ರಾಮಸ್ವಾಮಿ, ಮಾಜಿ ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಪಿ.ಚದಂಬರಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು ಚಿತ್ರರಂಗದ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕವಿ ಕಣ್ಣದಾಸನ್ ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಎಸ್.ಪಿ.ಮುತ್ತುರಾಮನ್ ಹೀಗೆ ಹಲವು ಮಹನೀಯರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಬಹುದು.

ಚೆ್ಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಮುದಾಯದ ಜನರು ತನ್ನ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯ ನಡುವೆಯೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಆರಾಧಿಸುಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ ಪ್ರತಿ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು ದೇವಾಲಯವಿದೆ, ವೈರವನ್ ಕೋವಿಲ್, ಇರಣಿಯೂರ್, ಕರ್ಪಗ ವಿನಾಯಕರ್, ಕುಂದ್ರಕುಡಿ ಮುರುಗನ್, ಕೊಟ್ಟೈಯೂರ್ ಶಿವನ್ ಮತ್ತು ಕಂದನೂರ್ ಶಿವನ್ ಹೀಗೆ ಹಲವು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇವಾಲಯದ ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಸವವನ್ನು 'ತಿರುವಿಲಾ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ದೇವರ ಸಾಮೂಹಿಕ ಆರಾಧನೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಗ್ರಾಮದವರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇವಾಲಯವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಊರಣಿ ಎಂಬ ತೊಟ್ಟಿ ಅಥವಾ ಕೊಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ನೈದಿಲೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ವಧುವಿನ ಉಡುಗೆ, ತೊಡುಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಕ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ ಆಭರಣಗಳು, ರೇಷ್ಮೆ ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಚೆ್ಟ್ಟಿನಾಡ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಹತ್ತಿಯ ಸೀರೆ ಹಾಗೂ ವಧು ಪತಿಯ ಮನೆಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಅರವತ್ತು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ ಕುಟುಂಬದ ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆ ಎಂಬಂತೆ ಬಹಳ ಆಡಂಬರದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು ಎಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಆತ್ಮೀಯರಿಗೆ ಬಹುತೇಕ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ.

ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾಕ ಪದ್ಧತಿ ಕೂಡ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದು ವಿಶಿಷ್ಠವಾಗಿದೆ. ಸಸ್ಯಹಾರಿ ಊಟದಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಿದ ಬೇಳೆ, ಬದನೆಕಾಯಿ ಗೊಜ್ಜು ಮತ್ತು ನುಗ್ಗೆಕಾಯಿ ಸಾಂಬಾರ್, ಅನ್ನಕ್ಕೆ ತುಪ್ಪ ಹಾಗೂ ಹಪ್ಪಳ, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ ಜೊತೆಗೆ ಊಟದಲ್ಲಿ ಪಾಯಸ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿತ್ತರುತ್ತದೆ. ಮಾಂಸಹಾರ ಭೋಜನದಲ್ಲಿ ಅವರು ತಯಾರಿಸುವ ಮಾಂಸದ ಅಡುಗೆಯು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೋಳಿ ಇಲ್ಲವೆ, ಮೇಕೆ ಅಥವಾ ಕುರಿ ಮಾಂಸದ ಸಾಂಬಾರ್ ಹಾಗೂ ಸಮುದ್ರಾಹಾರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳು ಇಡೀ ತಮಿಳುನಾಢಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿವೆ.

ಇಂದು ಕನಾಡುಕಥಾನ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡು ಮ್ಯಾನ್ಷನ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನೂರು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಮಹಲ್ ಒಂದನ್ನು ಪಂಚತಾರಾ ಹೋಟೆಲ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರೈಕುಡಿ ಸಮೀಪ ಬಾಂಗಾಲಾ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಚೆಟ್ಟಿಯಾರ್ ಕುಟುಂಬದ ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಭವ್ಯ ಮಹಲನ್ನು ಹೋಂ ಸ್ಟೇ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಇವೆಲ್ಲವೂ ವಿದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಉದ್ಯಮವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಊಟ, ವಸತಿ ದುಬಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾರೈಕುಡಿ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪುದುಕೋಟೈ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದೂವರೆ ಸಾವಿರದಿಂದ ಎರಡು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿನಲ್ಲಿ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಿತ ಹೋಟೆಲ್ ಕೊಠಡಿಗಳು ದೊರೆಯುವುದರಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಇಲ್ಲಿ ತಂಗಬಹುದು. ಕಾರೈಕುಡಿ ಮತ್ತು ಪುದುಕೋಟೈ ನಡುವಿನ ಅಂತರ ನಲವತ್ತು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಇದ್ದು ಕನಾಡು ಕಥನ್ ಗ್ರಾಮವು ಮಾರ್ಗ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದು ಕಾರೈಕುಡಿಯಿಂದ ಹನ್ನೆರೆಡು ಮತ್ತು ಪುದುಕೋಟೈನಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತೆಂಟು ಕಿ.ಮಿ.ದೂರವಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಹತ್ತು ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ ಬಸ್ ಗಳು ಸಂಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಓಡಾಡುತ್ತಾ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಮಹಲುಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.

ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿ ಮಹಲು ಐವತ್ತಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೂರರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಅಂಗಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನವು ಒಂದು ಎಕರೆಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿಸ್ತಾರ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇಡೀ ಬೀದಿಯನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಸ್ಥಳೀಯರು ಅವರನ್ನು ಪೆರಿಯ ವೀಡು ಅಥವಾ "ದೊಡ್ಡ ಮನೆಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪುರುಷರು ಯಾವಾಗಲೂ ವ್ಯಾಪಾರದ ನಿಮಿತ್ತ ದೂರವಿರುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಲು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇರುವುದು ಅವರಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬಹುತೇಕ ಮಂದಿ ಅವಿಭಕ್ತ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸಲು ದೊಡ್ಡ ಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಐವತ್ತರಿಂದ ಎಪ್ಪತ್ತು ಮಂದಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಈಗ ಹಲವಾರು ಮಹಲು ಪಾಳು ಬಿದ್ದಿವೆ. ಅವುಗಳ ವಾರಸುದಾರರು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಅವನತಿಯ ಅಂಚಿಗೆ ತಲುಪಿವೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹಲವಾರು ಮಂದಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತಾಣವಾಗಿ ಈ ಸ್ಥಳವು ಈಗ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದ್ದು, ವಾಸ್ತು ಶಿಲ್ಪ, ಪಾಕಪದ್ಧತಿ, ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಹತ್ತಿ ಸೀರೆಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಟೈಲ್ಸ್ ಅಂದರೆ ನೆಲಹಾಸುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ತಯಾರಿಕೆ ಇವುಗಳ ಕುರಿತು ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಮೆಯ್ಯಪ್ಪನ್, ಎಂಬುವರು ಚೆಟ್ಟಿನಾಡಿನ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪಾಳುಬಿದ್ದ ಮಹಲುಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ಜೀವನವನ್ನು ಉಸಿರುಗಟ್ಟುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. "ನಮ್ಮ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಆಗಸ್ಟ್-ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಈ ಉತ್ಸವವು ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ನಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ದ್ರಾವಿಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಚೆಟ್ಟಿನಾಡ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಲೇ ಬೇಕಾದ ಅಪೂರ್ವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.

ಎನ್.ಜಗದೀಶ್ ಕೊಪ್ಪ

ಬೂದಿ ಲೇಪಿತ ಮಹಿಳಾ ನಾಗ ಸಾಧುಗಳ ಕಥನ

 

ಮಹಾ ಕುಂಭದಲ್ಲಿ ಬೂದಿ ಲೇಪಿತ ದೇಹ, ಭಯಾನಕ ಕೂದಲು ಮತ್ತು ಕೇಸರಿ ವಸ್ತ್ರ ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳಾ ನಾಗ ಸಾಧುಗಳು  ಈ ಬಾರಿಯ ಮಹಾ ಕುಂಭಮೇಳದಲ್ಲಿ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಹಿಳಾ ನಾಗಾ ಸಾಧುವಿನ ಪ್ರಯಾಣವು ಸರಳ ಭಕ್ತಿಯದ್ದಲ್ಲ, ಅವರ ಈ ರೂಪಾಂತರವು ಕಠಿಣ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಜೊತೆಗೆ ಆಳವಾದ ಪರಿವರ್ತನೆಯದ್ದು ಹಾಗೂ ಲೌಕಿಕ  ಪ್ರಪಂಚ ಮತ್ತು ಅದರ ಕುರಿತಾದ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವುದು ಕಠಿಣ ಹಾದಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ.     ಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗುವ ಮೊದಲು, ಆಕೆ ಮಹಿಳೆ, ಹೆಂಡತಿ, ತಾಯಿ, ಮಗಳಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ.  ನಂತರ  ಮನೆ , ಭೂಮಿಯ , ಕುಟುಂಬ  ಮತ್ತು ಸಂತೋಷವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಶಿವನಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.

 

ಮಹಿಳಾ ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳಿಗೆ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಪುರುಷ ಸಹವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಇರುವಂತೆಯೇ ಕಠಿಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.  ನಾಗ ಸಾಧ್ವಿಣಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸನ್ಯಾಸತ್ವ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮೊದಲು ಅವರು ತಮ್ಮ ಗುರುಗಳಿಗೆ ಅಚಲವಾದ ಸಮರ್ಪಣೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಈ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ ಸ್ವಯಂ ತ್ಯಜಿಸುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ . ಅಹಂ, ಆಸೆಗಳು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಗುರುತನ್ನು ಅಳಿಸು ಹಾಕುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಮರೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

 ಮಹಿಳಾ ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳು ದೀಕ್ಷೆ ಪಡೆಯುವ ಮೊದಲು ಆರರಿಂದ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕಠಿಣ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ದೂರದ ಗುಹೆಗಳು, ಕಾಡುಗಳು ಅಥವಾ ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಪುರುಷಸಾಧುಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ  "ಗಂಟಿ" ಎಂಬ ಹೊಲಿಯದ ಕೇಸರಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ತಿಲಕ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ತ್ಯಾಗದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಅವರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ 'ಪಿಂಡ ದಾನ'ವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ - ಇದು ಅವರ ಹಳೆಯ ಜೀವನದ ಮರಣ ಮತ್ತು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಾಗಿ ಪುನರ್ಜನ್ಮವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ.  ನಾಗ ಸಾಧುಗಳು ಬೇರುಗಳು, ಹಣ್ಣುಗಳು, ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳು, ಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವು ರೀತಿಯ ಎಲೆಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಮಹಿಳಾ ನಾಗ ಸಾಧ್ವಿಣಿಯರು  ಸಹ ಅದನ್ನೇ ತಿನ್ನಬೇಕು. ಕುಂಭ ಮೇಳದ ಅಖಾಡಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ತಪಸ್ವಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ.  ಪುರುಷ ನಾಗ ಸಾಧುವಿನ ನಂತರ ಮಹಿಳಾ ನಾಗ ಸಾಧುಗಳು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ.  ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ, ನಾಗ ಸಾಧ್ವಿಗಳನ್ನು ಮಾಯಿ, ಅವಧೂತನಿ ಅಥವಾ ನಾಗಿಣಿ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

 ಒಂದು ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ  ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಹತ್ತರಿಂದ ಹನ್ನೆರೆಡು ಸಾವಿರ ಮಂದಿ ಪುರುಷ ಮಹಿಳೆಯರು ( ಇದರಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿಯರು ಸೇರಿ) ನಾಗ ಸಾಧು ಮತ್ತು ಸಾಧ್ವಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.  ಜುನಾ ಅಖಾಡದ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಕ್ತಾರ ಶ್ರೀಮಹಾಂತ್ ನಾರಾಯಣ್ ಗಿರಿ, ಜುನಾ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಐದು ಸಾವಿರ ಹೊಸ ನಾಗ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ನಿರಂಜನಿ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕೂವರೆ ಸಾವಿರ ಹೊಸ ನಾಗ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನು  ಮಾಡುವ ಯೋಹನೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ  ಆವಾಹನ್ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಾವಿರ, ಮಹಾನಿರ್ವಾಣಿ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನೂರು, ಆನಂದ್ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ನಾನೂರು ಮತ್ತು ಅಟಲ್ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂರು ಜನರನ್ನು ನಾಗ ಸಾಧುಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ  ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.

ನಾಗ ಸಾಧುಗಳು ವರ್ಷವಿಡೀ ತಮ್ಮ ಯೋಗ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕುಂಭದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.  ಅವರು ನಾಲ್ಕು ಕೇಂದ್ರಗಳಾದ ಪ್ರಯಾಗ್‌ರಾಜ್, ಹರಿದ್ವಾರ, ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಮತ್ತು ನಾಸಿಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಎಲ್ಲಾ ಕುಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶಾಹಿ ಸ್ನಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅವರು ಅಪಾರ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮದ ಹಿಮಾವೃತ ನೀರನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗ, ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಆನಂದದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ನೀರನ್ನು ಸಿಂಪಡಿಸುವಾಗ ಅವರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶೈಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಪುರುಷ ಸಾಧುಗಳಂತೆಯೇ, ಮಹಿಳಾ ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳು ಸಹ ಅಚಲ ನಂಬಿಕೆ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಪಾಲಿಗೆ  ಕುಂಭಮೇಳದ ಸ್ನಾನವು ಮರ್ತ್ಯ ಮತ್ತು ದೈವಿಕತೆಯ ವಿಲೀನ ಮತ್ತು ಅಜ್ಞಾತ ಲೋಕಕ್ಕೆ  ಪ್ರಯಾಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ

 

ಮಾಹಿತಿ ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರಗಳು- ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೆ.

ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ- ಎನ್.ಜಗದೀಶ್ ಕೊಪ್ಪ.